Çok güzel hareketler bunlar adlı programı oldum olası sevmedim ama bu kadar da nefret ettiğimi hatırlamıyorum.
Fragmanı izleyelim:
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=gGrS2L2dTIY
Kadınlar, genç kızlar, yılbaşında dışarı çıkmayın taciz edilirsiniz, oturun evlerinizde adlı bu çalışma ne kadar aydınlık, ne kadar toplumu ileri götüren bir çalışma, değil mi? Kadınların özgürlüğü zaten birçok platformda kısıtlanmak isteniyor ya da kısıtlanıyor. Bir darbe de bu programdan gelmiş, çok fazla seveni olması nedeni ile de daha da tehlikeli hale geliyor. Bu insanlar bile "kadın" konusunu bu şekilde işleyeceklerse kapatsınlar dükkanı, bıraksınlar bu işi, sen sağ ben selamet. En azından kısıtlı çevrede yaparlar bu özgürlük ve eşitlik karşıtı propagandayı. Hayır bebeğim, evde oturmayacağım, ister sokak partisinde, ister arkadaşlarımla dışarıda bir mekanda çılgınlar gibi eğleneceğim çünkü ben de insanım. Senin gibi, onun gibi.
Uzun lafın kısası sokakları da istiyoruz, geceleri de!
Son olarak hakkında yazılmış bir yazıyı okuyalım:
"bkm mutfak tarafından taciz edildim!
bugüne kadar oynanan, bkm mutfak ekibi tarafından yazılmış neredeyse tüm skeçlerde karşılaştığımız kadına ve kadınlığa yönelik aşağılayıcı tavır “çok güzel hareketler bunlar 2012 yılbaşı özel” fragmanıyla beraber tahammül sınırımızı aşmıştır. ekibin espri anlayışı, cinsiyetçi şakalar ve kadı...na yönelik şiddetten ibarettir. böylesine hassas bir konuda gösterilen yaklaşım, yazılan skeçler çözüm üretmek yerine tacizi güldürü ögesi haline getirip meşrulaştırmaktadır. tacizin ayyuka çıktığı bu günlerde tacizcilerin deşifre edilmesinden yanayız! reyting uğruna kadın üzerinden yapılan bu primler, ekibin derbeder olmaması adına(!), son bulmalıdır.
bkm mutfak ekibi tüm kadınlardan özür dilemelidir!"
31 Aralık 2011 Cumartesi
the pit and the pendulum
Ya da çevirisi ile Kuyu ve Sarkaç. Yeni yıla başlarken bu *****(ilk defa okuyacaklara spoiler vermemek adına kendimi sansürledim) hikayesini de paylaşmak istedim. Edgar Allan Poe'nun en sevdiğim öyküsüdür. Önce orijinal, sonra ellerimle yazdığım '80 dönemi çevirisi, orijinal hikayeyi sözlükten turkish tekila paylaşmış sağolsun.
"i was sick -- sick unto death with that long agony; and when they at length unbound me, and i was permitted to sit, i felt that my senses were leaving me. the sentence -- the dread sentence of death -- was the last of distinct accentuation which reached my ears. after that, the sound of the inquisitorial voices seemed merged in one dreamy indeterminate hum. it conveyed to my soul the idea of revolution -- perhaps from its association in fancy with the burr of a mill wheel. this only for a brief period; for presently i heard no more. yet, for a while, i saw; but with how terrible an exaggeration! i saw the lips of the black-robed judges. they appeared to me white -- whiter than the sheet upon which i trace these words -- and thin even to grotesqueness; thin with the intensity of their expression of firmness -- of immoveable resolution -- of stern contempt of human torture. i saw that the decrees of what to me was fate, were still issuing from those lips. i saw them writhe with a deadly locution. i saw them fashion the syllables of my name; and i shuddered because no sound succeeded. i saw, too, for a few moments of delirious horror, the soft and nearly imperceptible waving of the sable draperies which enwrapped the walls of the apartment. and then my vision fell upon the seven tall candles upon the table. at first they wore the aspect of charity, and seemed white and slender angels who would save me; but then, all at once, there came a most deadly nausea over my spirit, and i felt every fibre in my frame thrill as if i had touched the wire of a galvanic battery, while the angel forms became meaningless spectres, with heads of flame, and i saw that from them there would be no help. and then there stole into my fancy, like a rich musical note, the thought of what sweet rest there must be in the grave. the thought came gently and stealthily, and it seemed long before it attained full appreciation; but just as my spirit came at length properly to feel and entertain it, the figures of the judges vanished, as if magically, from before me; the tall candles sank into nothingness; their flames went out utterly; the blackness of darkness supervened; all sensations appeared swallowed up in a mad rushing descent as of the soul into hades. then silence, and stillness, night were the universe.
i had swooned; but still will not say that all of consciousness was lost. what of it there remained i will not attempt to define, or even to describe; yet all was not lost. in the deepest slumber -- no! in delirium -- no! in a swoon -- no! in death -- no! even in the grave all is not lost. else there is no immortality for man. arousing from the most profound of slumbers, we break the gossamer web of some dream. yet in a second afterward, (so frail may that web have been) we remember not that we have dreamed. in the return to life from the swoon there are two stages; first, that of the sense of mental or spiritual; secondly, that of the sense of physical, existence. it seems probable that if, upon reaching the second stage, we could recall the impressions of the first, we should find these impressions eloquent in memories of the gulf beyond. and that gulf is -- what? how at least shall we distinguish its shadows from those of the tomb? but if the impressions of what i have termed the first stage, are not, at will, recalled, yet, after long interval, do they not come unbidden, while we marvel whence they come? he who has never swooned, is not he who finds strange palaces and wildly familiar faces in coals that glow; is not he who beholds floating in mid-air the sad visions that the many may not view; is not he who ponders over the perfume of some novel flower -- is not he whose brain grows bewildered with the meaning of some musical cadence which has never before arrested his attention.
amid frequent and thoughtful endeavors to remember; amid earnest struggles to regather some token of the state of seeming nothingness into which my soul had lapsed, there have been moments when i have dreamed of success; there have been brief, very brief periods when i have conjured up remembrances which the lucid reason of a later epoch assures me could have had reference only to that condition of seeming unconsciousness. these shadows of memory tell, indistinctly, of tall figures that lifted and bore me in silence down -- down -- still down -- till a hideous dizziness oppressed me at the mere idea of the interminableness of the descent. they tell also of a vague horror at my heart, on account of that heart's unnatural stillness. then comes a sense of sudden motionlessness throughout all things; as if those who bore me (a ghastly train!) had outrun, in their descent, the limits of the limitless, and paused from the wearisomeness of their toil. after this i call to mind flatness and dampness; and then all is madness -- the madness of a memory which busies itself among forbidden things.
very suddenly there came back to my soul motion and sound -- the tumultuous motion of the heart, and, in my ears, the sound of its beating. then a pause in which all is blank. then again sound, and motion, and touch -- a tingling sensation pervading my frame. then the mere consciousness of existence, without thought -- a condition which lasted long. then, very suddenly, thought, and shuddering terror, and earnest endeavor to comprehend my true state. then a strong desire to lapse into insensibility. then a rushing revival of soul and a successful effort to move. and now a full memory of the trial, of the judges, of the sable draperies, of the sentence, of the sickness, of the swoon. then entire forgetfulness of all that followed; of all that a later day and much earnestness of endeavor have enabled me vaguely to recall.
so far, i had not opened my eyes. i felt that i lay upon my back, unbound. i reached out my hand, and it fell heavily upon something damp and hard. there i suffered it to remain for many minutes, while i strove to imagine where and what i could be. i longed, yet dared not to employ my vision. i dreaded the first glance at objects around me. it was not that i feared to look upon things horrible, but that i grew aghast lest there should be nothing to see. at length, with a wild desperation at heart, i quickly unclosed my eyes. my worst thoughts, then, were confirmed. the blackness of eternal night encompassed me. i struggled for breath. the intensity of the darkness seemed to oppress and stifle me. the atmosphere was intolerably close. i still lay quietly, and made effort to exercise my reason. i brought to mind the inquisitorial proceedings, and attempted from that point to deduce my real condition. the sentence had passed; and it appeared to me that a very long interval of time had since elapsed. yet not for a moment did i suppose myself actually dead. such a supposition, notwithstanding what we read in fiction, is altogether inconsistent with real existence; -- but where and in what state was i? the condemned to death, i knew, perished usually at the autos-da-fe, and one of these had been held on the very night of the day of my trial. had i been remanded to my dungeon, to await the next sacrifice, which would not take place for many months? this i at once saw could not be. victims had been in immediate demand. moreover, my dungeon, as well as all the condemned cells at toledo, had stone floors, and light was not altogether excluded.
a fearful idea now suddenly drove the blood in torrents upon my heart, and for a brief period, i once more relapsed into insensibility. upon recovering, i at once started to my feet, trembling convulsively in every fibre. i thrust my arms wildly above and around me in all directions. i felt nothing; yet dreaded to move a step, lest i should be impeded by the walls of a tomb. perspiration burst from every pore, and stood in cold big beads upon my forehead. the agony of suspense grew at length intolerable, and i cautiously moved forward, with my arms extended, and my eyes straining from their sockets, in the hope of catching some faint ray of light. i proceeded for many paces; but still all was blackness and vacancy. i breathed more freely. it seemed evident that mine was not, at least, the most hideous of fates.
and now, as i still continued to step cautiously onward, there came thronging upon my recollection a thousand vague rumors of the horrors of toledo. of the dungeons there had been strange things narrated -- fables i had always deemed them -- but yet strange, and too ghastly to repeat, save in a whisper. was i left to perish of starvation in this subterranean world of darkness; or what fate, perhaps even more fearful, awaited me? that the result would be death, and a death of more than customary bitterness, i knew too well the character of my judges to doubt. the mode and the hour were all that occupied or distracted me.
my outstretched hands at length encountered some solid obstruction. it was a wall, seemingly of stone masonry -- very smooth, slimy, and cold. i followed it up; stepping with all the careful distrust with which certain antique narratives had inspired me. this process, however, afforded me no means of ascertaining the dimensions of my dungeon; as i might make its circuit, and return to the point whence i set out, without being aware of the fact; so perfectly uniform seemed the wall. i therefore sought the knife which had been in my pocket, when led into the inquisitorial chamber; but it was gone; my clothes had been exchanged for a wrapper of coarse serge. i had thought of forcing the blade in some minute crevice of the masonry, so as to identify my point of departure. the difficulty, nevertheless, was but trivial; although, in the disorder of my fancy, it seemed at first insuperable. i tore a part of the hem from the robe and placed the fragment at full length, and at right angles to the wall. in groping my way around the prison, i could not fail to encounter this rag upon completing the circuit. so, at least i thought: but i had not counted upon the extent of the dungeon, or upon my own weakness. the ground was moist and slippery. i staggered onward for some time, when i stumbled and fell. my excessive fatigue induced me to remain prostrate; and sleep soon overtook me as i lay.
upon awaking, and stretching forth an arm, i found beside me a loaf and a pitcher with water. i was too much exhausted to reflect upon this circumstance, but ate and drank with avidity. shortly afterward, i resumed my tour around the prison, and with much toil came at last upon the fragment of the serge. up to the period when i fell i had counted fifty-two paces, and upon resuming my walk, i had counted forty-eight more; -- when i arrived at the rag. there were in all, then, a hundred paces; and, admitting two paces to the yard, i presumed the dungeon to be fifty yards in circuit. i had met, however, with many angles in the wall, and thus i could form no guess at the shape of the vault; for vault i could not help supposing it to be.
i had little object -- certainly no hope these researches; but a vague curiosity prompted me to continue them. quitting the wall, i resolved to cross the area of the enclosure. at first i proceeded with extreme caution, for the floor, although seemingly of solid material, was treacherous with slime. at length, however, i took courage, and did not hesitate to step firmly; endeavoring to cross in as direct a line as possible. i had advanced some ten or twelve paces in this manner, when the remnant of the torn hem of my robe became entangled between my legs. i stepped on it, and fell violently on my face.
in the confusion attending my fall, i did not immediately apprehend a somewhat startling circumstance, which yet, in a few seconds afterward, and while i still lay prostrate, arrested my attention. it was this -- my chin rested upon the floor of the prison, but my lips and the upper portion of my head, although seemingly at a less elevation than the chin, touched nothing. at the same time my forehead seemed bathed in a clammy vapor, and the peculiar smell of decayed fungus arose to my nostrils. i put forward my arm, and shuddered to find that i had fallen at the very brink of a circular pit, whose extent, of course, i had no means of ascertaining at the moment. groping about the masonry just below the margin, i succeeded in dislodging a small fragment, and let it fall into the abyss. for many seconds i hearkened to its reverberations as it dashed against the sides of the chasm in its descent; at length there was a sullen plunge into water, succeeded by loud echoes. at the same moment there came a sound resembling the quick opening, and as rapid closing of a door overhead, while a faint gleam of light flashed suddenly through the gloom, and as suddenly faded away.
i saw clearly the doom which had been prepared for me, and congratulated myself upon the timely accident by which i had escaped. another step before my fall, and the world had seen me no more. and the death just avoided, was of that very character which i had regarded as fabulous and frivolous in the tales respecting the inquisition. to the victims of its tyranny, there was the choice of death with its direst physical agonies, or death with its most hideous moral horrors. i had been reserved for the latter. by long suffering my nerves had been unstrung, until i trembled at the sound of my own voice, and had become in every respect a fitting subject for the species of torture which awaited me.
shaking in every limb, i groped my way back to the wall; resolving there to perish rather than risk the terrors of the wells, of which my imagination now pictured many in various positions about the dungeon. in other conditions of mind i might have had courage to end my misery at once by a plunge into one of these abysses; but now i was the veriest of cowards. neither could i forget what i had read of these pits -- that the sudden extinction of life formed no part of their most horrible plan.
agitation of spirit kept me awake for many long hours; but at length i again slumbered. upon arousing, i found by my side, as before, a loaf and a pitcher of water. a burning thirst consumed me, and i emptied the vessel at a draught. it must have been drugged; for scarcely had i drunk, before i became irresistibly drowsy. a deep sleep fell upon me -- a sleep like that of death. how long it lasted of course, i know not; but when, once again, i unclosed my eyes, the objects around me were visible. by a wild sulphurous lustre, the origin of which i could not at first determine, i was enabled to see the extent and aspect of the prison.
in its size i had been greatly mistaken. the whole circuit of its walls did not exceed twenty-five yards. for some minutes this fact occasioned me a world of vain trouble; vain indeed! for what could be of less importance, under the terrible circumstances which environed me, then the mere dimensions of my dungeon? but my soul took a wild interest in trifles, and i busied myself in endeavors to account for the error i had committed in my measurement. the truth at length flashed upon me. in my first attempt at exploration i had counted fifty-two paces, up to the period when i fell; i must then have been within a pace or two of the fragment of serge; in fact, i had nearly performed the circuit of the vault. i then slept, and upon awaking, i must have returned upon my steps -- thus supposing the circuit nearly double what it actually was. my confusion of mind prevented me from observing that i began my tour with the wall to the left, and ended it with the wall to the right.
i had been deceived, too, in respect to the shape of the enclosure. in feeling my way i had found many angles, and thus deduced an idea of great irregularity; so potent is the effect of total darkness upon one arousing from lethargy or sleep! the angles were simply those of a few slight depressions, or niches, at odd intervals. the general shape of the prison was square. what i had taken for masonry seemed now to be iron, or some other metal, in huge plates, whose sutures or joints occasioned the depression. the entire surface of this metallic enclosure was rudely daubed in all the hideous and repulsive devices to which the charnel superstition of the monks has given rise. the figures of fiends in aspects of menace, with skeleton forms, and other more really fearful images, overspread and disfigured the walls. i observed that the outlines of these monstrosities were sufficiently distinct, but that the colors seemed faded and blurred, as if from the effects of a damp atmosphere. i now noticed the floor, too, which was of stone. in the centre yawned the circular pit from whose jaws i had escaped; but it was the only one in the dungeon.
all this i saw indistinctly and by much effort: for my personal condition had been greatly changed during slumber. i now lay upon my back, and at full length, on a species of low framework of wood. to this i was securely bound by a long strap resembling a surcingle. it passed in many convolutions about my limbs and body, leaving at liberty only my head, and my left arm to such extent that i could, by dint of much exertion, supply myself with food from an earthen dish which lay by my side on the floor. i saw, to my horror, that the pitcher had been removed. i say to my horror; for i was consumed with intolerable thirst. this thirst it appeared to be the design of my persecutors to stimulate: for the food in the dish was meat pungently seasoned.
looking upward, i surveyed the ceiling of my prison. it was some thirty or forty feet overhead, and constructed much as the side walls. in one of its panels a very singular figure riveted my whole attention. it was the painted figure of time as he is commonly represented, save that, in lieu of a scythe, he held what, at a casual glance, i supposed to be the pictured image of a huge pendulum such as we see on antique clocks. there was something, however, in the appearance of this machine which caused me to regard it more attentively. while i gazed directly upward at it (for its position was immediately over my own) i fancied that i saw it in motion. in an instant afterward the fancy was confirmed. its sweep was brief, and of course slow. i watched it for some minutes, somewhat in fear, but more in wonder. wearied at length with observing its dull movement, i turned my eyes upon the other objects in the cell.
a slight noise attracted my notice, and, looking to the floor, i saw several enormous rats traversing it. they had issued from the well, which lay just within view to my right. even then, while i gazed, they came up in troops, hurriedly, with ravenous eyes, allured by the scent of the meat. from this it required much effort and attention to scare them away.
it might have been half an hour, perhaps even an hour, (for in cast my i could take but imperfect note of time) before i again cast my eyes upward. what i then saw confounded and amazed me. the sweep of the pendulum had increased in extent by nearly a yard. as a natural consequence, its velocity was also much greater. but what mainly disturbed me was the idea that had perceptibly descended. i now observed -- with what horror it is needless to say -- that its nether extremity was formed of a crescent of glittering steel, about a foot in length from horn to horn; the horns upward, and the under edge evidently as keen as that of a razor. like a razor also, it seemed massy and heavy, tapering from the edge into a solid and broad structure above. it was appended to a weighty rod of brass, and the whole hissed as it swung through the air.
i could no longer doubt the doom prepared for me by monkish ingenuity in torture. my cognizance of the pit had become known to the inquisitorial agents -- the pit whose horrors had been destined for so bold a recusant as myself -- the pit, typical of hell, and regarded by rumor as the ultima thule of all their punishments. the plunge into this pit i had avoided by the merest of accidents, i knew that surprise, or entrapment into torment, formed an important portion of all the grotesquerie of these dungeon deaths. having failed to fall, it was no part of the demon plan to hurl me into the abyss; and thus (there being no alternative) a different and a milder destruction awaited me. milder! i half smiled in my agony as i thought of such application of such a term.
what boots it to tell of the long, long hours of horror more than mortal, during which i counted the rushing vibrations of the steel! inch by inch -- line by line -- with a descent only appreciable at intervals that seemed ages -- down and still down it came! days passed -- it might have been that many days passed -- ere it swept so closely over me as to fan me with its acrid breath. the odor of the sharp steel forced itself into my nostrils. i prayed -- i wearied heaven with my prayer for its more speedy descent. i grew frantically mad, and struggled to force myself upward against the sweep of the fearful scimitar. and then i fell suddenly calm, and lay smiling at the glittering death, as a child at some rare bauble.
there was another interval of utter insensibility; it was brief; for, upon again lapsing into life there had been no perceptible descent in the pendulum. but it might have been long; for i knew there were demons who took note of my swoon, and who could have arrested the vibration at pleasure. upon my recovery, too, i felt very -- oh, inexpressibly sick and weak, as if through long inanition. even amid the agonies of that period, the human nature craved food. with painful effort i outstretched my left arm as far as my bonds permitted, and took possession of the small remnant which had been spared me by the rats. as i put a portion of it within my lips, there rushed to my mind a half formed thought of joy -- of hope. yet what business had i with hope? it was, as i say, a half formed thought -- man has many such which are never completed. i felt that it was of joy -- of hope; but felt also that it had perished in its formation. in vain i struggled to perfect -- to regain it. long suffering had nearly annihilated all my ordinary powers of mind. i was an imbecile -- an idiot.
the vibration of the pendulum was at right angles to my length. i saw that the crescent was designed to cross the region of the heart. it would fray the serge of my robe -- it would return and repeat its operations -- again -- and again. notwithstanding terrifically wide sweep (some thirty feet or more) and the its hissing vigor of its descent, sufficient to sunder these very walls of iron, still the fraying of my robe would be all that, for several minutes, it would accomplish. and at this thought i paused. i dared not go farther than this reflection. i dwelt upon it with a pertinacity of attention -- as if, in so dwelling, i could arrest here the descent of the steel. i forced myself to ponder upon the sound of the crescent as it should pass across the garment -- upon the peculiar thrilling sensation which the friction of cloth produces on the nerves. i pondered upon all this frivolity until my teeth were on edge.
down -- steadily down it crept. i took a frenzied pleasure in contrasting its downward with its lateral velocity. to the right -- to the left -- far and wide -- with the shriek of a damned spirit; to my heart with the stealthy pace of the tiger! i alternately laughed and howled as the one or the other idea grew predominant.
down -- certainly, relentlessly down! it vibrated within three inches of my bosom! i struggled violently, furiously, to free my left arm. this was free only from the elbow to the hand. i could reach the latter, from the platter beside me, to my mouth, with great effort, but no farther. could i have broken the fastenings above the elbow, i would have seized and attempted to arrest the pendulum. i might as well have attempted to arrest an avalanche!
down -- still unceasingly -- still inevitably down! i gasped and struggled at each vibration. i shrunk convulsively at its every sweep. my eyes followed its outward or upward whirls with the eagerness of the most unmeaning despair; they closed themselves spasmodically at the descent, although death would have been a relief, oh! how unspeakable! still i quivered in every nerve to think how slight a sinking of the machinery would precipitate that keen, glistening axe upon my bosom. it was hope that prompted the nerve to quiver -- the frame to shrink. it was hope -- the hope that triumphs on the rack -- that whispers to the death-condemned even in the dungeons of the inquisition.
i saw that some ten or twelve vibrations would bring the steel in actual contact with my robe, and with this observation there suddenly came over my spirit all the keen, collected calmness of despair. for the first time during many hours -- or perhaps days -- i thought. it now occurred to me that the bandage, or surcingle, which enveloped me, was unique. i was tied by no separate cord. the first stroke of the razorlike crescent athwart any portion of the band, would so detach it that it might be unwound from my person by means of my left hand. but how fearful, in that case, the proximity of the steel! the result of the slightest struggle how deadly! was it likely, moreover, that the minions of the torturer had not foreseen and provided for this possibility! was it probable that the bandage crossed my bosom in the track of the pendulum? dreading to find my faint, and, as it seemed, in last hope frustrated, i so far elevated my head as to obtain a distinct view of my breast. the surcingle enveloped my limbs and body close in all directions -- save in the path of the destroying crescent.
scarcely had i dropped my head back into its original position, when there flashed upon my mind what i cannot better describe than as the unformed half of that idea of deliverance to which i have previously alluded, and of which a moiety only floated indeterminately through my brain when i raised food to my burning lips. the whole thought was now present -- feeble, scarcely sane, scarcely definite, -- but still entire. i proceeded at once, with the nervous energy of despair, to attempt its execution.
for many hours the immediate vicinity of the low framework upon which i lay, had been literally swarming with rats. they were wild, bold, ravenous; their red eyes glaring upon me as if they waited but for motionlessness on my part to make me their prey. "to what food," i thought, "have they been accustomed in the well?"
they had devoured, in spite of all my efforts to prevent them, all but a small remnant of the contents of the dish. i had fallen into an habitual see-saw, or wave of the hand about the platter: and, at length, the unconscious uniformity of the movement deprived it of effect. in their voracity the vermin frequently fastened their sharp fangs in my fingers. with the particles of the oily and spicy viand which now remained, i thoroughly rubbed the bandage wherever i could reach it; then, raising my hand from the floor, i lay breathlessly still.
at first the ravenous animals were startled and terrified at the change -- at the cessation of movement. they shrank alarmedly back; many sought the well. but this was only for a moment. i had not counted in vain upon their voracity. observing that i remained without motion, one or two of the boldest leaped upon the frame-work, and smelt at the surcingle. this seemed the signal for a general rush. forth from the well they hurried in fresh troops. they clung to the wood -- they overran it, and leaped in hundreds upon my person. the measured movement of the pendulum disturbed them not at all. avoiding its strokes they busied themselves with the anointed bandage. they pressed -- they swarmed upon me in ever accumulating heaps. they writhed upon my throat; their cold lips sought my own; i was half stifled by their thronging pressure; disgust, for which the world has no name, swelled my bosom, and chilled, with a heavy clamminess, my heart. yet one minute, and i felt that the struggle would be over. plainly i perceived the loosening of the bandage. i knew that in more than one place it must be already severed. with a more than human resolution i lay still.
nor had i erred in my calculations -- nor had i endured in vain. i at length felt that i was free. the surcingle hung in ribands from my body. but the stroke of the pendulum already pressed upon my bosom. it had divided the serge of the robe. it had cut through the linen beneath. twice again it swung, and a sharp sense of pain shot through every nerve. but the moment of escape had arrived. at a wave of my hand my deliverers hurried tumultuously away. with a steady movement -- cautious, sidelong, shrinking, and slow -- i slid from the embrace of the bandage and beyond the reach of the scimitar. for the moment, at least, i was free.
free! -- and in the grasp of the inquisition! i had scarcely stepped from my wooden bed of horror upon the stone floor of the prison, when the motion of the hellish machine ceased and i beheld it drawn up, by some invisible force, through the ceiling. this was a lesson which i took desperately to heart. my every motion was undoubtedly watched. free! -- i had but escaped death in one form of agony, to be delivered unto worse than death in some other. with that thought i rolled my eves nervously around on the barriers of iron that hemmed me in. something unusual -- some change which, at first, i could not appreciate distinctly -- it was obvious, had taken place in the apartment. for many minutes of a dreamy and trembling abstraction, i busied myself in vain, unconnected conjecture. during this period, i became aware, for the first time, of the origin of the sulphurous light which illumined the cell. it proceeded from a fissure, about half an inch in width, extending entirely around the prison at the base of the walls, which thus appeared, and were, completely separated from the floor. i endeavored, but of course in vain, to look through the aperture.
as i arose from the attempt, the mystery of the alteration in the chamber broke at once upon my understanding. i have observed that, although the outlines of the figures upon the walls were sufficiently distinct, yet the colors seemed blurred and indefinite. these colors had now assumed, and were momentarily assuming, a startling and most intense brilliancy, that gave to the spectral and fiendish portraitures an aspect that might have thrilled even firmer nerves than my own. demon eyes, of a wild and ghastly vivacity, glared upon me in a thousand directions, where none had been visible before, and gleamed with the lurid lustre of a fire that i could not force my imagination to regard as unreal.
unreal! -- even while i breathed there came to my nostrils the breath of the vapour of heated iron! a suffocating odour pervaded the prison! a deeper glow settled each moment in the eyes that glared at my agonies! a richer tint of crimson diffused itself over the pictured horrors of blood. i panted! i gasped for breath! there could be no doubt of the design of my tormentors -- oh! most unrelenting! oh! most demoniac of men! i shrank from the glowing metal to the centre of the cell. amid the thought of the fiery destruction that impended, the idea of the coolness of the well came over my soul like balm. i rushed to its deadly brink. i threw my straining vision below. the glare from the enkindled roof illumined its inmost recesses. yet, for a wild moment, did my spirit refuse to comprehend the meaning of what i saw. at length it forced -- it wrestled its way into my soul -- it burned itself in upon my shuddering reason. -- oh! for a voice to speak! -- oh! horror! -- oh! any horror but this! with a shriek, i rushed from the margin, and buried my face in my hands -- weeping bitterly.
the heat rapidly increased, and once again i looked up, shuddering as with a fit of the ague. there had been a second change in the cell -- and now the change was obviously in the form. as before, it was in vain that i, at first, endeavoured to appreciate or understand what was taking place. but not long was i left in doubt. the inquisitorial vengeance had been hurried by my two-fold escape, and there was to be no more dallying with the king of terrors. the room had been square. i saw that two of its iron angles were now acute -- two, consequently, obtuse. the fearful difference quickly increased with a low rumbling or moaning sound. in an instant the apartment had shifted its form into that of a lozenge. but the alteration stopped not here-i neither hoped nor desired it to stop. i could have clasped the red walls to my bosom as a garment of eternal peace. "death," i said, "any death but that of the pit!" fool! might i have not known that into the pit it was the object of the burning iron to urge me? could i resist its glow? or, if even that, could i withstand its pressure and now, flatter and flatter grew the lozenge, with a rapidity that left me no time for contemplation. its centre, and of course, its greatest width, came just over the yawning gulf. i shrank back -- but the closing walls pressed me resistlessly onward. at length for my seared and writhing body there was no longer an inch of foothold on the firm floor of the prison. i struggled no more, but the agony of my soul found vent in one loud, long, and final scream of despair. i felt that i tottered upon the brink -- i averted my eyes --
there was a discordant hum of human voices! there was a loud blast as of many trumpets! there was a harsh grating as of a thousand thunders! the fiery walls rushed back! an outstretched arm caught my own as i fell, fainting, into the abyss. it was that of general lasalle. the french army had entered toledo. the inquisition was in the hands of its enemies."
"i was sick -- sick unto death with that long agony; and when they at length unbound me, and i was permitted to sit, i felt that my senses were leaving me. the sentence -- the dread sentence of death -- was the last of distinct accentuation which reached my ears. after that, the sound of the inquisitorial voices seemed merged in one dreamy indeterminate hum. it conveyed to my soul the idea of revolution -- perhaps from its association in fancy with the burr of a mill wheel. this only for a brief period; for presently i heard no more. yet, for a while, i saw; but with how terrible an exaggeration! i saw the lips of the black-robed judges. they appeared to me white -- whiter than the sheet upon which i trace these words -- and thin even to grotesqueness; thin with the intensity of their expression of firmness -- of immoveable resolution -- of stern contempt of human torture. i saw that the decrees of what to me was fate, were still issuing from those lips. i saw them writhe with a deadly locution. i saw them fashion the syllables of my name; and i shuddered because no sound succeeded. i saw, too, for a few moments of delirious horror, the soft and nearly imperceptible waving of the sable draperies which enwrapped the walls of the apartment. and then my vision fell upon the seven tall candles upon the table. at first they wore the aspect of charity, and seemed white and slender angels who would save me; but then, all at once, there came a most deadly nausea over my spirit, and i felt every fibre in my frame thrill as if i had touched the wire of a galvanic battery, while the angel forms became meaningless spectres, with heads of flame, and i saw that from them there would be no help. and then there stole into my fancy, like a rich musical note, the thought of what sweet rest there must be in the grave. the thought came gently and stealthily, and it seemed long before it attained full appreciation; but just as my spirit came at length properly to feel and entertain it, the figures of the judges vanished, as if magically, from before me; the tall candles sank into nothingness; their flames went out utterly; the blackness of darkness supervened; all sensations appeared swallowed up in a mad rushing descent as of the soul into hades. then silence, and stillness, night were the universe.
i had swooned; but still will not say that all of consciousness was lost. what of it there remained i will not attempt to define, or even to describe; yet all was not lost. in the deepest slumber -- no! in delirium -- no! in a swoon -- no! in death -- no! even in the grave all is not lost. else there is no immortality for man. arousing from the most profound of slumbers, we break the gossamer web of some dream. yet in a second afterward, (so frail may that web have been) we remember not that we have dreamed. in the return to life from the swoon there are two stages; first, that of the sense of mental or spiritual; secondly, that of the sense of physical, existence. it seems probable that if, upon reaching the second stage, we could recall the impressions of the first, we should find these impressions eloquent in memories of the gulf beyond. and that gulf is -- what? how at least shall we distinguish its shadows from those of the tomb? but if the impressions of what i have termed the first stage, are not, at will, recalled, yet, after long interval, do they not come unbidden, while we marvel whence they come? he who has never swooned, is not he who finds strange palaces and wildly familiar faces in coals that glow; is not he who beholds floating in mid-air the sad visions that the many may not view; is not he who ponders over the perfume of some novel flower -- is not he whose brain grows bewildered with the meaning of some musical cadence which has never before arrested his attention.
amid frequent and thoughtful endeavors to remember; amid earnest struggles to regather some token of the state of seeming nothingness into which my soul had lapsed, there have been moments when i have dreamed of success; there have been brief, very brief periods when i have conjured up remembrances which the lucid reason of a later epoch assures me could have had reference only to that condition of seeming unconsciousness. these shadows of memory tell, indistinctly, of tall figures that lifted and bore me in silence down -- down -- still down -- till a hideous dizziness oppressed me at the mere idea of the interminableness of the descent. they tell also of a vague horror at my heart, on account of that heart's unnatural stillness. then comes a sense of sudden motionlessness throughout all things; as if those who bore me (a ghastly train!) had outrun, in their descent, the limits of the limitless, and paused from the wearisomeness of their toil. after this i call to mind flatness and dampness; and then all is madness -- the madness of a memory which busies itself among forbidden things.
very suddenly there came back to my soul motion and sound -- the tumultuous motion of the heart, and, in my ears, the sound of its beating. then a pause in which all is blank. then again sound, and motion, and touch -- a tingling sensation pervading my frame. then the mere consciousness of existence, without thought -- a condition which lasted long. then, very suddenly, thought, and shuddering terror, and earnest endeavor to comprehend my true state. then a strong desire to lapse into insensibility. then a rushing revival of soul and a successful effort to move. and now a full memory of the trial, of the judges, of the sable draperies, of the sentence, of the sickness, of the swoon. then entire forgetfulness of all that followed; of all that a later day and much earnestness of endeavor have enabled me vaguely to recall.
so far, i had not opened my eyes. i felt that i lay upon my back, unbound. i reached out my hand, and it fell heavily upon something damp and hard. there i suffered it to remain for many minutes, while i strove to imagine where and what i could be. i longed, yet dared not to employ my vision. i dreaded the first glance at objects around me. it was not that i feared to look upon things horrible, but that i grew aghast lest there should be nothing to see. at length, with a wild desperation at heart, i quickly unclosed my eyes. my worst thoughts, then, were confirmed. the blackness of eternal night encompassed me. i struggled for breath. the intensity of the darkness seemed to oppress and stifle me. the atmosphere was intolerably close. i still lay quietly, and made effort to exercise my reason. i brought to mind the inquisitorial proceedings, and attempted from that point to deduce my real condition. the sentence had passed; and it appeared to me that a very long interval of time had since elapsed. yet not for a moment did i suppose myself actually dead. such a supposition, notwithstanding what we read in fiction, is altogether inconsistent with real existence; -- but where and in what state was i? the condemned to death, i knew, perished usually at the autos-da-fe, and one of these had been held on the very night of the day of my trial. had i been remanded to my dungeon, to await the next sacrifice, which would not take place for many months? this i at once saw could not be. victims had been in immediate demand. moreover, my dungeon, as well as all the condemned cells at toledo, had stone floors, and light was not altogether excluded.
a fearful idea now suddenly drove the blood in torrents upon my heart, and for a brief period, i once more relapsed into insensibility. upon recovering, i at once started to my feet, trembling convulsively in every fibre. i thrust my arms wildly above and around me in all directions. i felt nothing; yet dreaded to move a step, lest i should be impeded by the walls of a tomb. perspiration burst from every pore, and stood in cold big beads upon my forehead. the agony of suspense grew at length intolerable, and i cautiously moved forward, with my arms extended, and my eyes straining from their sockets, in the hope of catching some faint ray of light. i proceeded for many paces; but still all was blackness and vacancy. i breathed more freely. it seemed evident that mine was not, at least, the most hideous of fates.
and now, as i still continued to step cautiously onward, there came thronging upon my recollection a thousand vague rumors of the horrors of toledo. of the dungeons there had been strange things narrated -- fables i had always deemed them -- but yet strange, and too ghastly to repeat, save in a whisper. was i left to perish of starvation in this subterranean world of darkness; or what fate, perhaps even more fearful, awaited me? that the result would be death, and a death of more than customary bitterness, i knew too well the character of my judges to doubt. the mode and the hour were all that occupied or distracted me.
my outstretched hands at length encountered some solid obstruction. it was a wall, seemingly of stone masonry -- very smooth, slimy, and cold. i followed it up; stepping with all the careful distrust with which certain antique narratives had inspired me. this process, however, afforded me no means of ascertaining the dimensions of my dungeon; as i might make its circuit, and return to the point whence i set out, without being aware of the fact; so perfectly uniform seemed the wall. i therefore sought the knife which had been in my pocket, when led into the inquisitorial chamber; but it was gone; my clothes had been exchanged for a wrapper of coarse serge. i had thought of forcing the blade in some minute crevice of the masonry, so as to identify my point of departure. the difficulty, nevertheless, was but trivial; although, in the disorder of my fancy, it seemed at first insuperable. i tore a part of the hem from the robe and placed the fragment at full length, and at right angles to the wall. in groping my way around the prison, i could not fail to encounter this rag upon completing the circuit. so, at least i thought: but i had not counted upon the extent of the dungeon, or upon my own weakness. the ground was moist and slippery. i staggered onward for some time, when i stumbled and fell. my excessive fatigue induced me to remain prostrate; and sleep soon overtook me as i lay.
upon awaking, and stretching forth an arm, i found beside me a loaf and a pitcher with water. i was too much exhausted to reflect upon this circumstance, but ate and drank with avidity. shortly afterward, i resumed my tour around the prison, and with much toil came at last upon the fragment of the serge. up to the period when i fell i had counted fifty-two paces, and upon resuming my walk, i had counted forty-eight more; -- when i arrived at the rag. there were in all, then, a hundred paces; and, admitting two paces to the yard, i presumed the dungeon to be fifty yards in circuit. i had met, however, with many angles in the wall, and thus i could form no guess at the shape of the vault; for vault i could not help supposing it to be.
i had little object -- certainly no hope these researches; but a vague curiosity prompted me to continue them. quitting the wall, i resolved to cross the area of the enclosure. at first i proceeded with extreme caution, for the floor, although seemingly of solid material, was treacherous with slime. at length, however, i took courage, and did not hesitate to step firmly; endeavoring to cross in as direct a line as possible. i had advanced some ten or twelve paces in this manner, when the remnant of the torn hem of my robe became entangled between my legs. i stepped on it, and fell violently on my face.
in the confusion attending my fall, i did not immediately apprehend a somewhat startling circumstance, which yet, in a few seconds afterward, and while i still lay prostrate, arrested my attention. it was this -- my chin rested upon the floor of the prison, but my lips and the upper portion of my head, although seemingly at a less elevation than the chin, touched nothing. at the same time my forehead seemed bathed in a clammy vapor, and the peculiar smell of decayed fungus arose to my nostrils. i put forward my arm, and shuddered to find that i had fallen at the very brink of a circular pit, whose extent, of course, i had no means of ascertaining at the moment. groping about the masonry just below the margin, i succeeded in dislodging a small fragment, and let it fall into the abyss. for many seconds i hearkened to its reverberations as it dashed against the sides of the chasm in its descent; at length there was a sullen plunge into water, succeeded by loud echoes. at the same moment there came a sound resembling the quick opening, and as rapid closing of a door overhead, while a faint gleam of light flashed suddenly through the gloom, and as suddenly faded away.
i saw clearly the doom which had been prepared for me, and congratulated myself upon the timely accident by which i had escaped. another step before my fall, and the world had seen me no more. and the death just avoided, was of that very character which i had regarded as fabulous and frivolous in the tales respecting the inquisition. to the victims of its tyranny, there was the choice of death with its direst physical agonies, or death with its most hideous moral horrors. i had been reserved for the latter. by long suffering my nerves had been unstrung, until i trembled at the sound of my own voice, and had become in every respect a fitting subject for the species of torture which awaited me.
shaking in every limb, i groped my way back to the wall; resolving there to perish rather than risk the terrors of the wells, of which my imagination now pictured many in various positions about the dungeon. in other conditions of mind i might have had courage to end my misery at once by a plunge into one of these abysses; but now i was the veriest of cowards. neither could i forget what i had read of these pits -- that the sudden extinction of life formed no part of their most horrible plan.
agitation of spirit kept me awake for many long hours; but at length i again slumbered. upon arousing, i found by my side, as before, a loaf and a pitcher of water. a burning thirst consumed me, and i emptied the vessel at a draught. it must have been drugged; for scarcely had i drunk, before i became irresistibly drowsy. a deep sleep fell upon me -- a sleep like that of death. how long it lasted of course, i know not; but when, once again, i unclosed my eyes, the objects around me were visible. by a wild sulphurous lustre, the origin of which i could not at first determine, i was enabled to see the extent and aspect of the prison.
in its size i had been greatly mistaken. the whole circuit of its walls did not exceed twenty-five yards. for some minutes this fact occasioned me a world of vain trouble; vain indeed! for what could be of less importance, under the terrible circumstances which environed me, then the mere dimensions of my dungeon? but my soul took a wild interest in trifles, and i busied myself in endeavors to account for the error i had committed in my measurement. the truth at length flashed upon me. in my first attempt at exploration i had counted fifty-two paces, up to the period when i fell; i must then have been within a pace or two of the fragment of serge; in fact, i had nearly performed the circuit of the vault. i then slept, and upon awaking, i must have returned upon my steps -- thus supposing the circuit nearly double what it actually was. my confusion of mind prevented me from observing that i began my tour with the wall to the left, and ended it with the wall to the right.
i had been deceived, too, in respect to the shape of the enclosure. in feeling my way i had found many angles, and thus deduced an idea of great irregularity; so potent is the effect of total darkness upon one arousing from lethargy or sleep! the angles were simply those of a few slight depressions, or niches, at odd intervals. the general shape of the prison was square. what i had taken for masonry seemed now to be iron, or some other metal, in huge plates, whose sutures or joints occasioned the depression. the entire surface of this metallic enclosure was rudely daubed in all the hideous and repulsive devices to which the charnel superstition of the monks has given rise. the figures of fiends in aspects of menace, with skeleton forms, and other more really fearful images, overspread and disfigured the walls. i observed that the outlines of these monstrosities were sufficiently distinct, but that the colors seemed faded and blurred, as if from the effects of a damp atmosphere. i now noticed the floor, too, which was of stone. in the centre yawned the circular pit from whose jaws i had escaped; but it was the only one in the dungeon.
all this i saw indistinctly and by much effort: for my personal condition had been greatly changed during slumber. i now lay upon my back, and at full length, on a species of low framework of wood. to this i was securely bound by a long strap resembling a surcingle. it passed in many convolutions about my limbs and body, leaving at liberty only my head, and my left arm to such extent that i could, by dint of much exertion, supply myself with food from an earthen dish which lay by my side on the floor. i saw, to my horror, that the pitcher had been removed. i say to my horror; for i was consumed with intolerable thirst. this thirst it appeared to be the design of my persecutors to stimulate: for the food in the dish was meat pungently seasoned.
looking upward, i surveyed the ceiling of my prison. it was some thirty or forty feet overhead, and constructed much as the side walls. in one of its panels a very singular figure riveted my whole attention. it was the painted figure of time as he is commonly represented, save that, in lieu of a scythe, he held what, at a casual glance, i supposed to be the pictured image of a huge pendulum such as we see on antique clocks. there was something, however, in the appearance of this machine which caused me to regard it more attentively. while i gazed directly upward at it (for its position was immediately over my own) i fancied that i saw it in motion. in an instant afterward the fancy was confirmed. its sweep was brief, and of course slow. i watched it for some minutes, somewhat in fear, but more in wonder. wearied at length with observing its dull movement, i turned my eyes upon the other objects in the cell.
a slight noise attracted my notice, and, looking to the floor, i saw several enormous rats traversing it. they had issued from the well, which lay just within view to my right. even then, while i gazed, they came up in troops, hurriedly, with ravenous eyes, allured by the scent of the meat. from this it required much effort and attention to scare them away.
it might have been half an hour, perhaps even an hour, (for in cast my i could take but imperfect note of time) before i again cast my eyes upward. what i then saw confounded and amazed me. the sweep of the pendulum had increased in extent by nearly a yard. as a natural consequence, its velocity was also much greater. but what mainly disturbed me was the idea that had perceptibly descended. i now observed -- with what horror it is needless to say -- that its nether extremity was formed of a crescent of glittering steel, about a foot in length from horn to horn; the horns upward, and the under edge evidently as keen as that of a razor. like a razor also, it seemed massy and heavy, tapering from the edge into a solid and broad structure above. it was appended to a weighty rod of brass, and the whole hissed as it swung through the air.
i could no longer doubt the doom prepared for me by monkish ingenuity in torture. my cognizance of the pit had become known to the inquisitorial agents -- the pit whose horrors had been destined for so bold a recusant as myself -- the pit, typical of hell, and regarded by rumor as the ultima thule of all their punishments. the plunge into this pit i had avoided by the merest of accidents, i knew that surprise, or entrapment into torment, formed an important portion of all the grotesquerie of these dungeon deaths. having failed to fall, it was no part of the demon plan to hurl me into the abyss; and thus (there being no alternative) a different and a milder destruction awaited me. milder! i half smiled in my agony as i thought of such application of such a term.
what boots it to tell of the long, long hours of horror more than mortal, during which i counted the rushing vibrations of the steel! inch by inch -- line by line -- with a descent only appreciable at intervals that seemed ages -- down and still down it came! days passed -- it might have been that many days passed -- ere it swept so closely over me as to fan me with its acrid breath. the odor of the sharp steel forced itself into my nostrils. i prayed -- i wearied heaven with my prayer for its more speedy descent. i grew frantically mad, and struggled to force myself upward against the sweep of the fearful scimitar. and then i fell suddenly calm, and lay smiling at the glittering death, as a child at some rare bauble.
there was another interval of utter insensibility; it was brief; for, upon again lapsing into life there had been no perceptible descent in the pendulum. but it might have been long; for i knew there were demons who took note of my swoon, and who could have arrested the vibration at pleasure. upon my recovery, too, i felt very -- oh, inexpressibly sick and weak, as if through long inanition. even amid the agonies of that period, the human nature craved food. with painful effort i outstretched my left arm as far as my bonds permitted, and took possession of the small remnant which had been spared me by the rats. as i put a portion of it within my lips, there rushed to my mind a half formed thought of joy -- of hope. yet what business had i with hope? it was, as i say, a half formed thought -- man has many such which are never completed. i felt that it was of joy -- of hope; but felt also that it had perished in its formation. in vain i struggled to perfect -- to regain it. long suffering had nearly annihilated all my ordinary powers of mind. i was an imbecile -- an idiot.
the vibration of the pendulum was at right angles to my length. i saw that the crescent was designed to cross the region of the heart. it would fray the serge of my robe -- it would return and repeat its operations -- again -- and again. notwithstanding terrifically wide sweep (some thirty feet or more) and the its hissing vigor of its descent, sufficient to sunder these very walls of iron, still the fraying of my robe would be all that, for several minutes, it would accomplish. and at this thought i paused. i dared not go farther than this reflection. i dwelt upon it with a pertinacity of attention -- as if, in so dwelling, i could arrest here the descent of the steel. i forced myself to ponder upon the sound of the crescent as it should pass across the garment -- upon the peculiar thrilling sensation which the friction of cloth produces on the nerves. i pondered upon all this frivolity until my teeth were on edge.
down -- steadily down it crept. i took a frenzied pleasure in contrasting its downward with its lateral velocity. to the right -- to the left -- far and wide -- with the shriek of a damned spirit; to my heart with the stealthy pace of the tiger! i alternately laughed and howled as the one or the other idea grew predominant.
down -- certainly, relentlessly down! it vibrated within three inches of my bosom! i struggled violently, furiously, to free my left arm. this was free only from the elbow to the hand. i could reach the latter, from the platter beside me, to my mouth, with great effort, but no farther. could i have broken the fastenings above the elbow, i would have seized and attempted to arrest the pendulum. i might as well have attempted to arrest an avalanche!
down -- still unceasingly -- still inevitably down! i gasped and struggled at each vibration. i shrunk convulsively at its every sweep. my eyes followed its outward or upward whirls with the eagerness of the most unmeaning despair; they closed themselves spasmodically at the descent, although death would have been a relief, oh! how unspeakable! still i quivered in every nerve to think how slight a sinking of the machinery would precipitate that keen, glistening axe upon my bosom. it was hope that prompted the nerve to quiver -- the frame to shrink. it was hope -- the hope that triumphs on the rack -- that whispers to the death-condemned even in the dungeons of the inquisition.
i saw that some ten or twelve vibrations would bring the steel in actual contact with my robe, and with this observation there suddenly came over my spirit all the keen, collected calmness of despair. for the first time during many hours -- or perhaps days -- i thought. it now occurred to me that the bandage, or surcingle, which enveloped me, was unique. i was tied by no separate cord. the first stroke of the razorlike crescent athwart any portion of the band, would so detach it that it might be unwound from my person by means of my left hand. but how fearful, in that case, the proximity of the steel! the result of the slightest struggle how deadly! was it likely, moreover, that the minions of the torturer had not foreseen and provided for this possibility! was it probable that the bandage crossed my bosom in the track of the pendulum? dreading to find my faint, and, as it seemed, in last hope frustrated, i so far elevated my head as to obtain a distinct view of my breast. the surcingle enveloped my limbs and body close in all directions -- save in the path of the destroying crescent.
scarcely had i dropped my head back into its original position, when there flashed upon my mind what i cannot better describe than as the unformed half of that idea of deliverance to which i have previously alluded, and of which a moiety only floated indeterminately through my brain when i raised food to my burning lips. the whole thought was now present -- feeble, scarcely sane, scarcely definite, -- but still entire. i proceeded at once, with the nervous energy of despair, to attempt its execution.
for many hours the immediate vicinity of the low framework upon which i lay, had been literally swarming with rats. they were wild, bold, ravenous; their red eyes glaring upon me as if they waited but for motionlessness on my part to make me their prey. "to what food," i thought, "have they been accustomed in the well?"
they had devoured, in spite of all my efforts to prevent them, all but a small remnant of the contents of the dish. i had fallen into an habitual see-saw, or wave of the hand about the platter: and, at length, the unconscious uniformity of the movement deprived it of effect. in their voracity the vermin frequently fastened their sharp fangs in my fingers. with the particles of the oily and spicy viand which now remained, i thoroughly rubbed the bandage wherever i could reach it; then, raising my hand from the floor, i lay breathlessly still.
at first the ravenous animals were startled and terrified at the change -- at the cessation of movement. they shrank alarmedly back; many sought the well. but this was only for a moment. i had not counted in vain upon their voracity. observing that i remained without motion, one or two of the boldest leaped upon the frame-work, and smelt at the surcingle. this seemed the signal for a general rush. forth from the well they hurried in fresh troops. they clung to the wood -- they overran it, and leaped in hundreds upon my person. the measured movement of the pendulum disturbed them not at all. avoiding its strokes they busied themselves with the anointed bandage. they pressed -- they swarmed upon me in ever accumulating heaps. they writhed upon my throat; their cold lips sought my own; i was half stifled by their thronging pressure; disgust, for which the world has no name, swelled my bosom, and chilled, with a heavy clamminess, my heart. yet one minute, and i felt that the struggle would be over. plainly i perceived the loosening of the bandage. i knew that in more than one place it must be already severed. with a more than human resolution i lay still.
nor had i erred in my calculations -- nor had i endured in vain. i at length felt that i was free. the surcingle hung in ribands from my body. but the stroke of the pendulum already pressed upon my bosom. it had divided the serge of the robe. it had cut through the linen beneath. twice again it swung, and a sharp sense of pain shot through every nerve. but the moment of escape had arrived. at a wave of my hand my deliverers hurried tumultuously away. with a steady movement -- cautious, sidelong, shrinking, and slow -- i slid from the embrace of the bandage and beyond the reach of the scimitar. for the moment, at least, i was free.
free! -- and in the grasp of the inquisition! i had scarcely stepped from my wooden bed of horror upon the stone floor of the prison, when the motion of the hellish machine ceased and i beheld it drawn up, by some invisible force, through the ceiling. this was a lesson which i took desperately to heart. my every motion was undoubtedly watched. free! -- i had but escaped death in one form of agony, to be delivered unto worse than death in some other. with that thought i rolled my eves nervously around on the barriers of iron that hemmed me in. something unusual -- some change which, at first, i could not appreciate distinctly -- it was obvious, had taken place in the apartment. for many minutes of a dreamy and trembling abstraction, i busied myself in vain, unconnected conjecture. during this period, i became aware, for the first time, of the origin of the sulphurous light which illumined the cell. it proceeded from a fissure, about half an inch in width, extending entirely around the prison at the base of the walls, which thus appeared, and were, completely separated from the floor. i endeavored, but of course in vain, to look through the aperture.
as i arose from the attempt, the mystery of the alteration in the chamber broke at once upon my understanding. i have observed that, although the outlines of the figures upon the walls were sufficiently distinct, yet the colors seemed blurred and indefinite. these colors had now assumed, and were momentarily assuming, a startling and most intense brilliancy, that gave to the spectral and fiendish portraitures an aspect that might have thrilled even firmer nerves than my own. demon eyes, of a wild and ghastly vivacity, glared upon me in a thousand directions, where none had been visible before, and gleamed with the lurid lustre of a fire that i could not force my imagination to regard as unreal.
unreal! -- even while i breathed there came to my nostrils the breath of the vapour of heated iron! a suffocating odour pervaded the prison! a deeper glow settled each moment in the eyes that glared at my agonies! a richer tint of crimson diffused itself over the pictured horrors of blood. i panted! i gasped for breath! there could be no doubt of the design of my tormentors -- oh! most unrelenting! oh! most demoniac of men! i shrank from the glowing metal to the centre of the cell. amid the thought of the fiery destruction that impended, the idea of the coolness of the well came over my soul like balm. i rushed to its deadly brink. i threw my straining vision below. the glare from the enkindled roof illumined its inmost recesses. yet, for a wild moment, did my spirit refuse to comprehend the meaning of what i saw. at length it forced -- it wrestled its way into my soul -- it burned itself in upon my shuddering reason. -- oh! for a voice to speak! -- oh! horror! -- oh! any horror but this! with a shriek, i rushed from the margin, and buried my face in my hands -- weeping bitterly.
the heat rapidly increased, and once again i looked up, shuddering as with a fit of the ague. there had been a second change in the cell -- and now the change was obviously in the form. as before, it was in vain that i, at first, endeavoured to appreciate or understand what was taking place. but not long was i left in doubt. the inquisitorial vengeance had been hurried by my two-fold escape, and there was to be no more dallying with the king of terrors. the room had been square. i saw that two of its iron angles were now acute -- two, consequently, obtuse. the fearful difference quickly increased with a low rumbling or moaning sound. in an instant the apartment had shifted its form into that of a lozenge. but the alteration stopped not here-i neither hoped nor desired it to stop. i could have clasped the red walls to my bosom as a garment of eternal peace. "death," i said, "any death but that of the pit!" fool! might i have not known that into the pit it was the object of the burning iron to urge me? could i resist its glow? or, if even that, could i withstand its pressure and now, flatter and flatter grew the lozenge, with a rapidity that left me no time for contemplation. its centre, and of course, its greatest width, came just over the yawning gulf. i shrank back -- but the closing walls pressed me resistlessly onward. at length for my seared and writhing body there was no longer an inch of foothold on the firm floor of the prison. i struggled no more, but the agony of my soul found vent in one loud, long, and final scream of despair. i felt that i tottered upon the brink -- i averted my eyes --
there was a discordant hum of human voices! there was a loud blast as of many trumpets! there was a harsh grating as of a thousand thunders! the fiery walls rushed back! an outstretched arm caught my own as i fell, fainting, into the abyss. it was that of general lasalle. the french army had entered toledo. the inquisition was in the hands of its enemies."
(turkish tekila, 04.12.2007 12:52)
"impia tortorum longas hic turba furores
sanguinis innocui, non satiata, aluit.
sospite nunc patria, fracto nunc funeris antro.
mors ubi dira fuit vita salusque patent."
gibi kimsenin bir şey anlamadığı(en azından ben anlamadım) bir dörtlük ile başlayan, adam yayınlarından çıkmış, tomris uyar ve memet fuat'ın çevirdiği olağandışı öyküler kitabında bulunan bir poe hikayesi.
harikulade bir gerilim öyküsü olmasına rağmen çevirideki ufak aksaklıklar maalesef öyküyü biraz bulandırmış, 'korktuğum başıma gelmişti' yerine 'umduğum başıma gelmişti' yazılması gibi hatalar tolere edilebilir olmakla beraber the idea of revolution'u dönme düşüncesi (dönme italik) olarak çevrilmesi her ne kadar basım 1982'de yapılmış olsa da okuyucuya yapılan bir saygısızlık bence. orijinal metni okumasaydım o cümle havada asılı kalmaya devam edecekti, madem devrim diyemiyorsun ki bu basıldığı yıldan ötürü benim tahminim, bari devinim de, dönüşüm de, dönme ne yahu?!
"bitkindim - ölecek gibiydim, uzun işkence beni bitirmişti; bağlarımı çözüp oturmama izin verdikleri zaman duygularımın benden ayrılıp gitmekte olduğunu hissettim. yargı - o korkunç ölüm yargısı - kulaklarıma parçalanmadan gelen son kelimelerdi. ondan sonra engizisyoncuların sesleri tek kelimesi bile anlaşılamayan düşsel bir uğultu içinde erimeye başladı. bu uğultu ruhuma dönme düşüncesini getirdi -..."
sanguinis innocui, non satiata, aluit.
sospite nunc patria, fracto nunc funeris antro.
mors ubi dira fuit vita salusque patent."
gibi kimsenin bir şey anlamadığı(en azından ben anlamadım) bir dörtlük ile başlayan, adam yayınlarından çıkmış, tomris uyar ve memet fuat'ın çevirdiği olağandışı öyküler kitabında bulunan bir poe hikayesi.
harikulade bir gerilim öyküsü olmasına rağmen çevirideki ufak aksaklıklar maalesef öyküyü biraz bulandırmış, 'korktuğum başıma gelmişti' yerine 'umduğum başıma gelmişti' yazılması gibi hatalar tolere edilebilir olmakla beraber the idea of revolution'u dönme düşüncesi (dönme italik) olarak çevrilmesi her ne kadar basım 1982'de yapılmış olsa da okuyucuya yapılan bir saygısızlık bence. orijinal metni okumasaydım o cümle havada asılı kalmaya devam edecekti, madem devrim diyemiyorsun ki bu basıldığı yıldan ötürü benim tahminim, bari devinim de, dönüşüm de, dönme ne yahu?!
"bitkindim - ölecek gibiydim, uzun işkence beni bitirmişti; bağlarımı çözüp oturmama izin verdikleri zaman duygularımın benden ayrılıp gitmekte olduğunu hissettim. yargı - o korkunç ölüm yargısı - kulaklarıma parçalanmadan gelen son kelimelerdi. ondan sonra engizisyoncuların sesleri tek kelimesi bile anlaşılamayan düşsel bir uğultu içinde erimeye başladı. bu uğultu ruhuma dönme düşüncesini getirdi -..."
(05.11.2009 02:18)
1982 yılında poe'nun adam yayınları'ndan çıkan olağandışı öyküler kitabındaki çevirisidir. ilk çeviri olduğunu tahmin ediyorum. en son ise dost kitabevi yayınları'nın 3 ciltlik poe öyküleri derlemesinin ilk kitabında hasan fehmi nemli çevirisi ile yayınlandı. aşağıdaki çeviri tomris uyar ve memet fuat'a'a ait. tamamen el emeği göz nuru olup ne kadar dikkat ve kontrol ettiysem de yazım hatası* içeriyorsa affola.
on parmak daktilo yetim olmamasına rağmen neden böyle bir delilik yaptım? benim ve pek çok kişinin en sevdiği edgar allan poe öyküsünün ilk çevirisini siz değerli okuyucularımla paylaşmak istedim.
"bitkindim - ölecek gibiydim, uzun işkence beni bitirmişti; bağlarımı çözüp oturmama izin verdikleri zaman duygularımın benden ayrılıp gitmekte olduğunu hissettim. yargı - o korkunç ölüm yargısı - kulaklarıma parçalanmadan gelen son kelimelerdi. ondan sonra engizisyoncuların sesleri tek kelimesi bile anlaşılamayan düşsel bir uğultu içinde erimeye başladı. bu uğultu ruhuma devrim* düşüncesini getirdi - belki de bir değirmen dolabının çıkardığı sesi andırdığı için böyle bir düşünceye kapılıyordum. biraz sonra o da kesildi, hiçbir şey işitmez oldum. gerçi bir zaman daha gördüm - ama nasıl her şeyi büyüterek! kara binişli yargıçların dudaklarını gördüm. gözüme bembeyaz göründüler - üstüne şu satırları karaladığım kağıttan bile daha beyaz - üstelik gülünç derecede inceydiler; bu incelik kendilerine olan güvenlerinin aşırılığından - sarsılmaz kararlarından - işkence çeken insanları acımasızca aşağılamaktan gelen bir incelikti. yazgımı belirleyen sözlerin o dudaklardan dökülmekte olduğunu gördüm. adımın hecelerine uyduklarını gördüm; arkasından bir ses gelmeyince titredim, irkildim. bir ara, salonun duvarlarını kaplayan kara kumaşların yumuşak, belli belirsiz dalgalanışını da gördüm, birkaç an süren çılgınca bir korkuya kapıldım. sonra bakışlarım masanın üstündeki yedi büyük şamdana takıldı. önce görünüşlerinde bir acıma vardı, beni kurtarmaya gelmiş, beyaz, incecik melekler gibiydiler; ama sonra, birdenbire, ruhumu öldürücü bir bulantı kapladı, bütün vücudum sanki bir galvani bataryasının teline dokunmuşum gibi titremeye başladı; bu arada az önceki melekler alev başlı, anlamsız hayaller haline gelmişlerdi, onların bana yardım edeceği yoktu. sonra aklıma ahenkli bir nota gibi yepyeni bir düşünce geldi; mezarda bizleri ne kadar tatlı bir rahatlığın beklemekte olduğunu düşündüm. bu düşünce gelişini hiç belli etmeden, sessizce süzülmüştü kafamın içine, tadına bütün bütün varabilmem biraz uzun sürdü; sonunda ruhum onu tam gereğiyle hissetmeye, tadını çıkarmaya başladığı sırada, önümdeki yargıçların yarı yarıya gördüğüm biçimleri, sanki sihirlenmiş gibi büsbütün yok oldular; koca şamdanlar hiçliğe karıştı; alevleri hepten söndü; karanlığın karalığı sardı her yanı; bütün duyular, ruhların cehenneme gidişi gibi çılgınca bir iniş, bir düşüş içinde eridiler. sonra evrende sessizlik, hareketsizlik ve geceden başka bir şey kalmadı.
bayılmıştım; ama bilincimin bütün bütün yok olduğunu söylemeyeceğim. ne kadarı kalmıştı? onu bilemem, anlatamam; gene de hepsi yok olmuyordu. en derin uykuda - hayır! kendini kaybetmede - hayır! baygınlıkta - hayır! ölümde - hayır! mezarda bile hepsi yok olmuyordu.öyle olmasa insanın ölümsüzlüğünden söz açılamazdı. uykuların en derininden bile kalkarken, bir düşün ince ağlarını yırtarız. ama bir saniye sonra (o ağ öylesine çelimsizdir ki) gördüğümüz düşü hatırlamaz oluruz. bir baygınlıktan ayılırken iki basamak vardır: birinci basamakta aklın ve ruhun uyandığı, ikincisinde de madde olarak varlığımızın uyandığı duyulur. ikinci basamağa vardığımızda birincide hissettiğimiz şeyleri hatırlayabilseydik, daha ötedeki boşluğun anıları arasında bu duyguları açık seçik bulabilmemiz gerekirdi. ötedeki boşluk dediğimiz ise - nedir o? onun karanlığını mezarın karanlığından nasıl ayırabiliriz? bunu bilseydik hiç değilse. benim birinci basamak dediğim durumda hissettiğimiz şeyler, istediğimiz zaman hatırlayamasak bile, gene de, üstünden epeyce geçtikten sonra, çağrılmadıkları halde gelivermiyorlar mı, nereden geldiklerine şaşıp kalmıyor muyuz? hayatında hiç bayılmamış olan bir kimse, yanan bir kömür parçasında tuhaf saraylar, çılgınca gülümseyen yüzler bulamaz; birçoklarının gözüne görünmeden havalarda süzülüp giden üzgün hayalleri göremez; yeni açmış bir çiçeğin kokusuna kapılarak düşüncelere dalamaz; daha önce hiç dikkatini çekmemiş olan bir ezginin getirdiği yeni yeni anlamlarla şaşkına dönemez.
hatırlamak için, sık sık, bütün düşünce gücümü harcayarak uğraşır, didinirdim, ruhumun içinde eridiği o hiçlik durumundan belki bir iz bulurum diye sonu gelmez savaşımlara girişirdim; hani arada bir başarı sağlayacağımıdüşündüğüm de olmamış değildir; kısa, çok kısa anlar için bazı şeyler hatırlardım, üstünden biraz geçip aklımı başıma toplayarak düşündüm mü, bunların yarı bilinçli durumlardan kalma anılardan başka bir şey olmadığını görürdüm. bu karanlık anılar belli belirsiz seçilen, büyük biçimler yaratır ve o biçimler beni sessizce yakalayıp aşağılara doğru çekerlerdi - aşağı - daha aşağı - öyle ki, bu inişin sonsuz olduğu düşüncesinden doğan korkunç bir ahmaklığa kapılırdım. kalbimin alışılmamış derecede durgunlaşması yüzünden içimde belli belirsiz bir korku doğardı. sonra her şeyi, birdenbire, bir hareketsizlik duygusu kaplardı; beni aşağı indirenler (uçuk benizli kafile!) sanki, bu inişte, hudutsuzluğun hududunu aşmışlar gibi, yaptıkları işin yoruculuğuna dayanamayarak duruverirlerdi. bundan sonra, bir durgunluk, bir cesaretsizlik çökerdi üstüme; sonrası sadece çılgınlık - yasak şeyleri hatırlamaya çalışan bir insanın çılgınlığı.
ansızın ruhuma yeniden hareket ve ses geldi - kalbin gürültücü hareketi; kulaklarıma da onun çarpışının sesleri doldu. sonra bomboş bir duralama. sonra gene ses, gene hareket, gene dokunma - içimde bir duygunun dolaşması. sonra var olmanın bilincine varış, düşünmeden - biraz uzunca sürdü bu. sonra, ansızın, birdenbire, düşünce; insanı titreten bir korku; ne durumda olduğumu anlamak için uğraşıp didinişim. sonra, gene duygusuzluk evreninde erimek isteği, dayanılmaz bir istek. sonra ruhun yeniden hızla canlanması; hareket etmek için bir davranma; başarı. yargılanışımı, yargıçları, duvarlardaki kara kumaşları, yargıyı, bitkinliğimi, bayılışımı, hepsini olduğu gibi hatırlayış. bunlardan sonra geçmiş olan olayları bütünüyle unutuş; onları başka bir gün, uzun uzun uğraşarak şöyle böyle hatırlayabildim.
daha gözlerimi açmamıştım. sırtüstü yatmakta olduğumu hissediyordum, bağlı değildim. elimi uzattım, ıslak, sert bir şeyin üstüne bütün ağırlığı ile düştü. dakikalarca onun orada öyle kalmasına katlandım, bir yandan da nerede olduğumu, başıma neler geldiğini gözümde canlandırmaya çalışıyordum. görme duygumu kullanmak istiyordum, ama cesaretim yoktu. çevremdeki şeylere ilk olarak bakmak beni korkutuyordu. korkunç şeyler görmekten çekindiğim için değil, ya görülecek hiçbir şey yoksa diye korkuyordum. sonunda, tam bir kalp kırıklığıyla gözlerimi birden açıverdim. umduğum başıma gelmişti*. sonsuz gecenin karanlığı her yanımı kuşatıyordu. nefes almaya savaştım. karanlığın kalınlığı sanki üstüme bastırıyor, beni boğuyordu. hava basıncı dayanılacak gibi değildi. sessizce yatıyor, kafamı işletmeye çalışıyordum. engizisyonda olan bitenleri düşündüm, onlardan hareket ederek nerede olduğumu belki çıkarabilirim diyordum. yargı okunmuştu; bana nedense pek eski bir şey gibi geliyordu onun okunması, üstünden sanki uzun zaman geçmişti. gene de, bir an bile, ölmüş olabileceğim aklıma gelmedi. romanlarda böyle şeyler okuruz, ama bu gibi düşünceler gerçek varlıkla bağdaşamaz; - öyleyse neredeydim, ne durumdaydım? benim bildiğim ölüm cezasına çarptırılanlar törenle yakılırlardı, bu törenlerden biri yargılandığım günün gecesine rastlıyordu. yoksa aylarca sonra yapılacak olan öbür töreni beklemek üzere gene eski zindanıma mı atılmıştım? olacak şey değildi bu. kurbanları hemen cezalandırırlardı. üstelik benim daha önce yattığım zindanın yerleri, döşemesi, toledo'daki bütün hücreler gibi taştandı, sonra böyle büsbütün ışıksız da değildi.
korkunç bir düşünce birden bütün kanımı kalbime toplayıverdi, kısa bir zaman, gene duygusuzluk içinde eriyip gittim. kendime gelince hemen ayağa fırladım, her yanım tir tir titriyordu. kollarımı çılgınca hareketlerle sağa sola, öne arkaya, yukarı doğru savurdum. hiçbir şeye dokunmadı ellerim; gene de bir adım bile atmaya çekiniyor, ya bir mezarın duvarlarına çarparsam diye korkuyordum. bütün vücudumdan ter boşanıyor, alnımda büyük, soğuk taneler beliriyordu. sonunda, bu kuşkunun yarattığı işkence dayanılmaz hale geldi; kollarımı öne doğru uzatarak yavaşça ilerledim; hafif bir ışık çizgisi görmek umuduyla gözlerimi yuvalarından dışarı uğrayacak** kadar açmıştım. adımlarca yürüdüm; gene de karanlık ve boşluktan başka bir şey yoktu. rahat bir nefes aldım. hiç olmazsa, korktuğuma uğramamış, yazgının o en korkunç cezasına çarptırılmamıştım.
ben böyle sakınarak ilerlemeye devam ederken, toledo'da dönmekte olan korkunç işler üzerine binlerce yarım yamalak dedikodu kafamda canlanıyordu. bu zindanlar için garip şeyler anlatılırdı - hep uydurma sözler olduğuna inanırdım onların - ama uydurma bile olsalar, yüksek sesle tekrarlanamayacak kadar garip, korkunç şeylerdi. toprağın altındaki bu karanlık dünyaya açlıktan ölmek için mi bırakılmıştım; yoksa bundan bile korkunç bir son mu bekliyordu beni? her şeyin, hepsinin sonu ölümdü, bildiğimizden çok daha acı bir ölüm, bundan kuşkulanmayacak kadar iyi tanırdım engizisyon yargıçlarını. beni uğraştıran, üzen, sadece bu işin ne zaman ve nasıl olacağıydı.
ileri doğru uzattığım ellerim sonunda katı bir engelle karşılaştı. bu bir duvardı, taştan örülmüşe benziyordu - pürüzsüz, kaygan, soğuktu. duvar boyunca yürüdüm; dinlediğim bir sürü eski öykünün bende uyandırmış olduğu güvensizlik yüzünden adımlarımı çekine çekine atıyordum. bu şekilde zindanımın enini boyunu anlamam olanaksızdı, duvarlar o kadar dümdüzdü ki, bütün çevreyi dolaşıp başladığım yere gelsem farkına bile varmaz, geçerdim. bunu düşünerek, engizisyon odasına götürüldüğüm zaman cebimde olan bıçağa el attım; yerinde yoktu; giysilerimi de almış, sırtıma kaba şayaktan boru gibi bir şey geçirmişlerdi. çıkış noktamı belli etsin diye bıçağı duvardaki bir çatlağa sokmayı düşünmüştüm. zor bir durum karşısında değildim, ama kafam öylesine karmakarışıktı ki, bir an, çaresizlik içinde kaldığımı sandım. sonra sırtımdaki giysinin ucundan bir parça kopardım, yüksekliğini iyice ayarlayarak, duvardaki çatlaklardan birine, yere doğru uzunlamasına olmak üzere yerleştirdim. ellerimle yoklayarak zindanın çevresini dolaşırken bu paçavraya değmeden geçmem olanaksızdı. böyle düşünüyordum ya, zindanın büyüklüğünü, ya da kendi zayıflığımı hesaba kattığım yoktu. yerler hem ıslak, hem de kaygandı. ayağım bir yere takılınca sendeleyerek birkaç adım attım, düştüm. aşırı derecede yorgundum, hiç kıpırdamadan yüzükoyun uzanıp kaldım orada; biraz sonra da uyku bastırdı.
uyanınca kollarımdan birini gererek uzattım, yanımda bir somun ile bir testi su buldum. bunların oraya nasıl geldiğini düşünemeyecek kadar bitkindim, hırsla yiyip içtim. biraz sonra doğrulup zindanın çevresini dolaşmaya devam ettim; sonunda, yorgun argın, kumaş parçasının durduğu yere vardım. düşene kadar elli iki adım saymıştım; kalkıp tekrar yürümeye başladıktan sonra da kırk sekiz adım sayarak paçavraya ulaştım. hepsi, öyleyse, yüz adımdı; iki adımı bir metre diye hesaplarsak, zindanın çevresi elli metre oluyordu. duvarda birçok köşelerle karşılaşmıştım, bu yüzden mahzenin biçimini anlamak olanaksızdı; nedense burasının bir mahzen olduğunu sanıyordum.
bu araştırmaları bir amaçla yapmıyordum - hele umudum hiç yoktu -; gene de belli belirsiz bir merak beni bu işe sürüklüyordu. duvarı bırakıp ortadan karşı kıyıya doğru yürümeye karar verdim. önce son derece sakınarak ilerliyordum; yer katı görünüyorsa da, üstünde kaygan, cıvık bir madde vardı. ama biraz sonra, cesaretlendim, adımlarımı daha bir güvenle atmaya başladım - olabildiğince düz bir çizgi üzerinde yürümeye çalışıyordum. böyle on on iki adım atmıştım ki giysimin yırtık ucu bacaklarıma dolaştı. üstüne basmamla yüzükoyun yere yuvarlanmam bir oldu.
düşmenin verdiği şaşkınlık içinde, epeyce korkunç olan durumun pek farkına varmamıştım, ama birkaç saniye sonra, hala orada öyle yüzükoyun yatarken, birden aklım başıma geldi.bakın ne olmuştu: çenem mahzenin döşemesine değiyordu, ama dudaklarımla başımın yukarı bölümleri, çenemden daha çıkık oldukları halde hiçbir şeye değmiyorlardı. aynı zamanda, alnım da ıslak bir dumanla yıkanıyor gibiydi; burnuma da çürümüş yosun kokusu geliyordu. kolumu uzattım, yuvarlak bir kuyunun tam kıyısına düşmüş olduğumu anlayarak titredim; genişliğini o anda çıkarmam olanaksızdı. kuyunun duvarını yoklayarak küçük bir taş parçası koparabildim, boşluğa bıraktım. saniyelerce taşın boşlukta düşerken kıyılara çarparak çıkardığı sesleri dinledim; sonunda yankılar yapan bir gürültüyle suya daldı. aynı anda, yukarda bir yerden doğru, bir kapının hızla açılıp kapanmasını andıran bir ses geldi; onunla birlikte bir ışık çizgisi de karanlıkta çakıp yok oldu.
bu benim için hazırlanmış olan cezaydı, anlıyordum; tam zamanında düşerek kurtulmuştum; başıma öyle bir kaza gelmiş olduğuna şükrettim. düşmeden önce bir adım daha atmış bulunsaydım bu dünya bir daha beni göremezdi. kurtulduğum bu ölüm, engizisyon üzerine anlatılan öykülerde dinleyip de saçma bulduğum, masal deyip geçtiğim öykülere tıpatıp uyuyordu. kurbanlara iki türlü ölüm vardı: ya vücuda yapılan korkunç işkencelerle ölüm; ya da ruha yapılan korkunç işkencelerle ölüm. bana ikincisi hazırlanıyordu. çektiğim bunca şey sinirlerimi iyice gevşetmişti; kendi sesimi bile duysam titriyordum; beni beklemekte olan işkenceye, her bakımdan uygun bir durumdaydım.
her yanım titriyordu, duvara doğru emekleyerek gerisin geriye döndüm - kuyuların korkusuna katlanmaktansa orada ölmek daha iyi idi; zindanın çeşitli yerlerinde kim bilir daha böyle ne kuyular vardı. başka zaman olsa bu acıklı durumuma son verecek kadar bir cesaret göstererek kendimi kuyulardan birine atardım; ama şu anda korkakların en büyüğüydüm. üstelik bu kuyular üzerine okuduğum şeyleri de unutamıyordum - engizisyonun o korkunç öldürme yöntemlerinden hiçbirinde hayatın bir anda sona erdirilmesi diye bir şey yoktu.
içimdeki kargaşa beni saatlerce uyutmadı; sonunda gene dalmışım. uyandığım zaman yanımda geçen kez olduğu gibi bir somunla bir testi su buldum. yanıyordum susuzluktan, bir dikişte testiyi boşalttım. herhalde ilaçlıydı - çünkü içer içmez uykum geldi. derin bir uykuya dalmışım - ölü gibi. ne kadar sürdüğünü bilmiyorum tabii, ama gözlerimi açtığımda çevremdeki şeyler görünür olmuştu. önce nereden geldiğini kestiremediğim, soluk, kükürt rengi bir ışık zindanın büyüklüğünü ve biçimini görebilmemi sağlıyordu.
zindanın büyüklüğü bakımından tamamen yanılmıştım. çevresini saran bütün duvarların uzunluğu yirmi beş metreden fazla değildi. bu yanılma bana dert oldu, dakikalarca hep onu düşündüm; aslında ne boş bir şeydi - çevremi sarmış olan bu korkunç koşullar altında, ben tutmuş zindanımın enini boyunu düşünüyordum, bundan daha saçma bir iş olabilir miydi? ama böyle basit şeylere karşı tuhaf bir ilgi duyuyordum; ölçüde yaptığım hatanın ne olduğunu anlamaya çalıştım. sonunda beynimde bir şimşek çaktı, anlamıştım. düştüğüm yere gidene kadar elli iki adım saymıştım: o zaman duvardaki kumaşa bir iki adım uzaklıktaymışım herhalde; yani mahzenin çevresini dolaşmışım da, kumaşa varmama iki adım kalmış. sonra da işte uyudum - uyanınca geldiğim yana doğru giderek geri dönmüş olacağım - bu yüzden de duvarların uzunluğunu gerçektekinin iki katı olarak hesaplamışım tabii. kafam öyle karışıktı ki duvarı soluma alarak başladığım yürüyüşü, duvarı sağıma alarak bitirdiğimin farkına bile varmamıştım.
zindanın biçimini hayal ederken de aldanmıştım. ellerimle yoklaya yoklaya yürürken birçok köşeler bulmuştum; duvarların düz olduğunu hiç sanmıyordum; bambaşka bir mahzen canlanmıştı gözümde; bir baygınlık geçiren, ya da bir uykudan kalkan insanın üzerinde karanlığın etkisi işte böyle oluyor! aslında o köşeler duvarlardaki çukur gibi yerlerin, birbirinden çeşitli uzaklıklardaki girintilerin köşelerinden başkası değildi. mahzen dörtgen biçimindeydi. taştan yapılmış sandığım duvarlar demirdi, ya da başka bir madenden yapılmıştı; çok büyük levhalar halindeydiler; bu levhaların birleştikleri yerlerse çukur çukurdu. papazların boş inanlarından doğmuş olan bir sürü korkunç, iğrenç resim bu maden duvarları baştan başa kaplamıştı. şeytan biçimleri, iskeletler, daha bir sürü korkunç şey her yanı doldurmuş, pisletmişti. bu çirkinlik örneklerinin biçimleri belirliydi, ama renkleri solmuş, bulanıklaşmıştı; havanın ıslaklığından olmalıydı. yere baktım, taş. ortada kıyısına düştüğüm ağzı açık kuyu vardı; başka kuyu da yoktu zindanda.
bütün bunları zorlukla görebildim, epeyce güç harcadım - çünkü ben uyurken durumumu değiştirmişlerdi. alçak bir tahta kerevetin üstünde boylu boyunca, sırtüstü yatıyordum. kayışa benzeyen bağlarla kerevete sıkı sıkıya bağlanmıştım. bu bu bağlar bütün vücudumu kaplıyordu; sadece başım, biraz da sol kolum serbestti, çabalasam onu uzatıp yerdeki toprak bir tabaktan yemeğimi alabilirdim. testinin kaldırılmış olduğunu korkuyla gördüm. korkuyla diyorum - çünkü dayanılmaz bir susuzluk duyuyordum. görünüşe bakılırsa cellatlarım bu susuzluğu daha da artırmak istiyorlardı - tabaktaki yemek kıyasıya baharlanmış bir et parçasıydı.
gözlerimi kaldırıp mahzenin tavanına baktım. yüksekliği on on iki metre kadardı, yapısı tıpkı yan duvarlar gibiydi. levhalardan birindeki iyice belirli bir biçim bütün dikkatimi üzerine çekti. bu bir zaman resmiydi, bildiğimiz resimlere benziyordu, ama elinde tırpan yerine eski duvar saatlerinde gördüklerimizi andıran büyük bir sarkaç tutuyordu; ilk bakışta onun da resmin içinde olduğunu sandım. ama bu makinenin görünüşünde beni daha dikkatle bakmaya zorlayan bir şey vardı. gözlerimi dikip doğrudan doğruya ona baktım, (tam benim olduğum yerin üzerindeydi); sallanıyordu sanki, ya da bana öyle geliyordu. bir an daha geçti, artık emindim, sallanıyordu. kısa, çok ağır bir sallanıştı bu. bir zaman onu korkuyla seyrettim; şaşkınlığım korkumdan da baskındı. sonunda onun bu tembel hareketlerini gözlemekten yorularak başka şeylere bakmaya başladım.
hafif bir ses dikkatimi çekti, gözlerimi yere çevirdim, döşemenin üstünde iri fareler geziniyordu. yattığım yerden sağıma düşen kuyuyu görebiliyordum, onun içinden çıkmışlardı. baktığım sırda da etin kokusuyla gözleri dönmüş, aç hayvanlar, sürü sürü, koşuşarak çıkıyorlardı kuyudan. eti onlardan kurtarmak epeyce dikkat isteyen, yorucu bir iş oldu.
yarım saat geçmişti, belki de bir saat (artık saatleri pek kestiremiyordum), gözlerimi bir daha yukarı kaldırdım. gördüğüm şey beni şaşkına çevirdi. sarkacın sallanma alanı artmış, bir metreye yaklaşmıştı. bunun tabii bir sonucu olarak hızı da artmıştı. ama beni asıl şaşırtan onun göze görünür derecede alçalmış olmasıydı. daha dikkatle baktım, tam ucunda yeni ay biçiminde parlak bir çelik gördüm - ne kadar korktuğumu artık söylemeyeceğim - ayın kıvrık uçları yukarı doğruydu, aralarındaki uzaklık otuz santim kadardı, alt yanı ise ustura gibi keskindi. gene bir ustura gibi ağır, kaba görünüşlüydü, yukarı doğru daha daralıyor, kalınlaşıyordu. üst yanından bir çubuk yükseliyordu, bakıurdan yapılma, ağır bir çubuk; hepsi birden havada sallanırken ıslık gibi bir ses çıkıyordu.
papazların işkence yapmaktaki bütün inceliklerini göstererek hazırladıkları bir sondu bu, kuşkum kalmamıştı artık. engizisyonun gözcüleri kuyu işini öğrenmiş olduğumu anlamışlardı - kuyu, benim gibi küstah düşmanlara hazırlanmış bir ölümdü - kuyu, cehennem demekti, engizisyonun en büyük cezası olduğu söylenirdi. beklenmedik bir kaza beni kuyuya düşmekten kurtarmıştı; şaşırtıcı işler, ya da işkence tuzakları bu zindanlardaki karmakarışık ölümlerin bir özelliğiydi, bunu biliyordum. düşmediğimi görünce gelip beni onun içine itemezlerdi, şeytanlıklarına yakışmazdı böyle bir şey, bu yüzden de (başka çaresi olmadığı için) değişiklik yapacak, daha hafif bir ölüm seçeceklerdi. daha hafif! bu kelimeyi böyle bir yerde, böyle bir anlamda kullanmak tuhafıma gitti, acımın arasında gülümsedim.
çeliğin gidip gelişini sayarak geçirdiğim o ölümden beter korku saatlerini, uzun saatleri anlatıp da ne olacak! santim santim - çizgi çizgi - yüzyılların yavaşlığıyla geçen zamanın ancak belirtebildiği bir alçalışla - aşağı, durmadan aşağı iniyordu! günler geçti - pek çok günler geçmiş olmalı - sonunda, acı acı nefesiyle beni yelpazeleyecek kadar alçaldı, yakınlaştı. keskin çeliğin kokusu burnuma doluyordu. dua ettim - şunu biraz daha hızlı indirin diye, usandırırcasına yalvardım göklere. çılgına dönmüştüm, o korkunç bıçağın sallanışına doğru kendimi kaldırmaya savaşıyordum. sonra birden duruldum, pırıl pırıl gelen ölüme gülümseyerek baktım, ender bulunan bir oyuncak karşısındaki çocuklara benziyordum.
bir zaman gene duyularım benden uzaklaşıverdi; pek kısa sürdü bu; çünkü tekrar kendime geldiğimde sarkaçta bir alçalma yoktu. ama belki de uzun sürmüştür - beni gözleyen şeytanlar bayıldığımın da farkına varmışlardır elbette, yaptıkları işin iyice tadını çıkarmak için ayılmamı beklemiş, sarkacı olduğu yerde tutmuşlardır. ayıldığım zaman, kendimi son derece - ah! anlatılamayacak kadar - bitkin, yorgun hissediyordum, sanki uzun bir müddet aç kalmıştım. bunca işkencenin arasında bile olsa, insan yemeğini unutamıyor. canımı yakan bir çabayla sol kolumu, bağlarımın izin verdiği kadar uzatıp farelerden kalan et parçasını yakaladım. onu dudaklarımın arasına soktuğum anda, kafamda yarım bir düşünce, bir sevinç doğdu - bir umut. benim ne alışverişim olabilirdi umutla? dediğim gibi, yarım bir düşünceydi bu - insanın hiçbir zaman tamamlanmayacak olan daha böyle ne düşünceleri olur! bir sevinç - bir umut düşüncesiydi, anlamıştım; ama daha doğarken yok olmuştu. onu tamamlamak - elimden kaçırmamak için boşuna savaştım. çektiğim uzun acılar yüzünden kafam işlemez olmuştu. bir aptal - bir budalaydım.
sarkacın gidip gelişi benim yatış yönüme tam dikti. yarım ay biçimindeki çelik, kalbimin üzerine gelecek gibi ayarlanmıştı. önce giysimin kumaşını kesecekti - sonra dönüp gene geçecekti kestiği yerden - sonra bir daha - bir daha. korkunç derecede geniş gidip gelişi (on metre, belki daha fazlaydı), ıslıklar çalarak inişiyle çevremdeki demir duvarları ikiye bölecek kadar güçlüydü, gene de benim giysimi kesip ayırması dakikalarca sürecekti. bu düşünceyle durdum. daha ilerisini düşünmeye cesaret edemedim. bütün dikkatimi vererek, inatla durdum onun üzerinde - sanki daha ilerisini düşünmezsem, çeliği de orada durdurabilecektim. yarım ay biçimindeki bıçağın giysimin üstünden geçerken çıkaracağı sesi - kumaşın sürtünmesiyle sinirlerimi saracak olan o tuhaf titremeleri düşünmeye uğraştım. dişlerim gıcırdamaya başlayana kadar hep bu boş şeyleri düşündüm.
aşağı - hep aynı hızla aşağı doğru iniyordu. sallanışının hızı ile alçalışının hızını karşılaştırmaktan çılgınca bir zevk alıyordum. sağa doğru - sola doğru - geniş bir alanda uzaklaşıyor - cehennemlik bir ruhun çığlığıyla! kalbime işliyor, kaplanların sessiz adımlarıyla geliyordu! bu gidiş gelişlerle birlikte ben de bir gülüyor, bir haykırıyordum.
aşağı - hiç ara vermeden, hiç acımadan aşağı! göğsümün on santim üzerinden geçiyordu! sol kolumu kurtarmak için bütün gücümle - çılgınca - çabaladım. dirseğimden aşağısı serbestti. elimi, büyük bir çaba harcayarak tabaktan ağzıma kadar götürebiliyordum, ama işte o kadar. dirseğimdeki bağı bir koparsam, sarkacı yakalr, durdurmaya çalışırdım. bir çığı bile durdurmaya kalkacak haldeydim.
aşağı - duralamadan - sakınmadan aşağı! her sallanışta nefes nefese kalıyor, çırpınıyor, bir sinir hastası gibi büzülüyordum. gözlerim sarkacın uzaklaşıp yükselişini, artık canımı yakmayan bir umutsuzlukla izliyor, inişinin başlamasıyla birlikte kasılıp yumuluyorlardı; oysa ölüm bile bir kurtuluştu, ah, sözle anlatılamayacak bir kurtuluş! gene de bu keskin, parlak baltanın azıcık daha alçalınca göğsümü yarıp geçeceğini düşünmek bütün sinirlerimi geriyor, beni tir tir titretiyordu. umut neden oluyordu buna, sinirlerim onun yüzünden geriliyordu - ben onun yüzünden büzülüyordum. umut - her türlü işkencenin üstünde, ötesinde olan umut - engizisyon zindanlarında ölümü bekleyenlerin kulağına bile kurtuluşu fısıldayan umut!
baktım, on on iki kere daha gidip geldikten sonra giysime değecek - bunu görünce birden ruhuma umutsuzluğun keskin, ağır durgunluğu çöktü. saatlerdir belki de günlerdir - ilk olarak düşündüm. beni saran bu sargı, ya da kayış tek parçaydı. ayrı ayrı, birçok sargılarla bağlı değildim. ustura gibi çeliğin ilk dokunuşu sargıyı kesip ikiye ayırdı mı, sol elimin yardımıyla belki de onu büsbütün çözebilirdim. bıçağın yakınlığı nasıl korkunç olurdu o zaman! en hafif bir kıpırdanma ölüm demekti! hem o engizisyon kölelerinin bunu daha önce görmemiş olmaları, böyle bir kurtuluş yolunu açık bırakmaları olanaksızdı. sargının tam sarkacın altına gelen yerden geçmesi olacak şey miydi? bu zayıf ve görünüşe göreson umudumun da yıkılacağından korka korka, kafamı kaldırıp göğsüme baktım. sargı bütün vücudumu; kollarımı, bacaklarımı, her yandan, sıkı sıkıya sarmış - sadece öldürücü çeliğin yolunu açık bırakmıştı.
kafamı yerine koyar koymaz beynimde bir şimşek çaktı; bunu en iyi şöyle anlatabilirim: hani size yarım bir düşünceden, bir umut düşüncesinden söz açmıştım; et parçasını yanan dudaklarımın arasına götürdüğüm anda içimde bir sevinç, bir umut doğmuş, ama iyice biçimlenmeden yok olmuştu; işte o düşünce tamamlanarak gelmişti bu kez, sadece bir sevinç değil, bir kurtuluş düşüncesi olmuştu. kafamda bir bütündü - zayıf, ayakta zor duran, zor belli olan - gene de eksiksiz, tam bir düşünceydi. umutsuzluğumun verdiği sinirli bir güçle işe giriştim.
üstünde yatmakta olduğum alçak kerevetin çevresinde saatlerdir fareler kaynaşıp duruyordu. yabanıl, atılgan, aç - pırıl pırıl yanan kırmızı gözleriyle bana bakmaktaydılar, sanki beni yemek için hazırlanıyor, hareketsizleşmemi bekliyorlardı. 'ne yiyecekler,' diye düşündüm, 'neler yemeye alışmışlardır o kuyunun içinde?'
engel olmak için o kadar uğraşmama karşın tabağın içindekileri silip süpürmüş, azıcık bir şey bırakmışlardı. elimi tam bir alışkanlık içinde indirip kaldırıyor, sağa sola sallıyordum; sonunda bu hareketlerin böyle bilinçsiz bir benzerlik içinde sürüp gittiğini gören hayvanlar korkmaz olmuşlardı. oburluklarının verdiği coşkunlukla sık sık keskin dişlerini parmaklarıma geçiriyorlardı. yağlı, ağır kokulu etin kalıntılarını sargıların erişebildiğim yerlerine sürdüm, iyice sürdüm; sonra elimi yerden kaldırıp nefes bile almadan sessizce yattım.
bu değişiklik - elimin devamlı olarak yaptığı hareketlerin durması, önce aç hayvanları bir şaşırttı, korkuttu. büzülüp sakınarak geri çekildiler; birçoğu kuyuya doğru kaçtı. ama bu yalnız bir an sürdü. oburluklarına olan güvenim boş çıkmadı. benim hareketsiz kaldığımı görünce, içlerinden bir ikisi, en korkusuzları, kerevetin üstüne sıçrayarak kayışları kokladılar. bu bir toplu hücumun ilk işareti oldu. kuyunun içinden yeni yeni sürüler çıkıyordu. tahtalara tırmandılar, her yanı kaplayıverdiler - üstüme yüzlercesi birden koşuştu. sarkacın ölçülü hareketleri onları hiç rahatsız etmiyordu. çeliğin geçtiği yerde durmuyor, sargının yağlı yerlerine üşüşüyorlardı. ağırlıklarını duyuyordum - üstümdeki yığınlar gittikçe büyüyor, ağırlaşıyordu. boğazımda geziniyorlardı; soğuk dudakları dudaklarımda dolaşıyordu; onların ağırlığı alında zor nefes alıyordum; yeryüzünde benzeri görülmemiş olan bir iğrenme duygusu ile içim kabarıyor, yapışkan bir ıslaklıkla bunalan kalbim buz gibi oluyordu. bir dakika sonra hepsi sona erecekti. sargının gevsediğini açıkça hissediyordum. daha şimdiden birkaç yerinin kopmuş olduğu belliydi. insan gücünü aşan bir direnişle kıpırdanmadan yatıyordum.
hesaplarımda yanılmamıştım - bunca şeye boşuna katlanmamıştım. artık serbest olduğumu hissediyordum. sargı parça parça olmuş, vücudumdan aşağı sarkıyordu. ama sarkacın ucu da göğsüme değmeye başlamıştı. giysimin kumaşını ikiye ayırmış, altındaki iç gömleğimi bile kesmişti. iki kere daha gidip geldi, sinirlerimde keskin bir acının dolaştığını duydum. ama kurtuluş anı gelmişti. elimi sallayınca kurtarıcılarım birbirini çiğneyerek kaçıştılar. kayar gibi bir hareketle - sakınarak, çekine çekine, yana doğru, yavaşça - sargının arasından sıyrılarak bıçağın erişemeyeceği bir yere kaçtım. o an için olsun, serbesttim artık.
serbest! ve engizisyonun avucunun içinde! korkularla dolu yatağımdan sıyrılıp zindanın taşları üstüne basmamla birlikte cehennem makinesinin hareketleri de duruverdi, görünmeyen bir güç onu tavana doğru çekti. ta kalbime işleyen bir ders oldu bu bana. her hareketimin gözlendiğine kuşku yoktu. serbest! - bir işkencenin sonundaki ölümden kurtulmuştum, bir başka işkencede ölümden daha beter şeylere katlanmak için. bu düşüncenin verdiği sinirlilik içinde, gözlerimi çevremi saran demir duvarlara çevirdim. tuhaf bir şey - önce iyice seçemediğim, anlayamadığım bir değişiklik - artık iyice görülüyordu, bir değişiklik olmaktaydı zindanda. uykulu, titrek bir dalgınlık içinde, dakikalarca, bu değişikliğin ne olduğunu anlamak için boşuna kafa yordum. o arada, ilk olarak, mahzeni aydınlatan kükürt rengi ışığın nereden geldiğini gördüm. duvarlar döşemenin üstüne oturtulmuş değildi, diplerinde bir buçuk santim kalınlığında yarıklar vardı; işte o sarı ışık, zindanı çepeçevre saran bu yarıklardan sızmaktaydı. aralarından bakmaya uğraştım, ama bir şey göremedim.
doğrulup ayağa kalktığım sırada mahzendeki değişikliğin iç yüzünü birdenbire anlayıverdim. duvardaki şekillerin belirli olmasına karşılık, renklerin bulanık ve belirsiz olduğunu söylemiştim. şimdi ise renklere bir parlaklık gelmişti; ikide bir yanıp tutuşan, insanı korkutan bir parlaklıktı bu; hayalet ve şeytan resimlerine öyle bir görünüş vermişti ki, sinirleri benden çok daha güçlü olan kimseler bile titremeden duramazlardı onların önünde. şeytan gözleri, yabanıl, ürkütücü bir canlılıkla, binlerce yönden bana bakmaktaydı; daha önce bakıp da boş sandığım yerlerde yeni yeni biçimler belirmişti; yanmakta olan bir ateşin sarı ışığında parıldayıp duruyorlardı, evet, bir ateş yanıyordu, bunun gerçek olmadığına bir türlü inandıramıyordum kendimi.
gerçek olmadığına! - nefes alırken burnuma kızgın demirlerin buharı geliyordu! boğucu bir koku kaplamıştı zindanı! benim çektiğim işkenceyi izlemekte olan gözlere her an biraz daha derin parıltı siniyordu. kanlı, korkunç resimlerin üzerine gittikçe artan bir kırmızılık yayılıyordu. soluk soluğa kalmıştım! nefes almak için uğraşıyordum! cellatlarımın ne yapmak istedikleri açıktı - ah! insanların en merhametsizleri! ah! iblisler! kızarmaya başlayan demirlerden uzaklaşarak mahzenin ortasına gittim. alevlerin getirmekte olduğu ölümü düşünürken, kuyunun serinliğini hatırlamak ruhuma bir ferahlık verdi. hemen kıyısına koştum. zayıf bakışlarımı içine eğdim. ışıklarla tutuşan tavanın parıltısı kuyunun en kuytu köşelerini bile aydınlatıyordu. gene de, bir an, ruhum gördüğüm şeyin anlamına varmak istemedi. ama o dayatarak - çabalayarak, sonunda zorla kabul ettirdi kendisini - korkuyla büzülen düşüncelerimin arasına bir ateş gibi daldı. ah! anlatacak gücüm olsa! - ah! korku! - ah! bütün korkulara katlanılır, buna katlanılmaz! bir çığlık atarak kuyunun kıyısından çekildim, ellerimi yüzüme kapattım - acı acı ağlıyordum.
sıcak hızla artıyordu, gözlerimi kaldırıp çevreme bir baktım, sıtma nöbetine tutulmuş gibi titredim. mahzende ikinci bir değişiklik olmuştu - bu sefer değişiklik duvarların biçimdeydi. gene, bir zaman, ne olduğunu anlamak için boşuna kafa yordum. ama uzun sürmedi bu, anladım. iki kere ellerinden kurtulmuş olmam, engizisyonun intikamına hız vermişti, artık oyun edemeyecektim ölüme. mahzenin dörtgen biçimde olduğunu söylemiştim. şimdi ise karşılıklı iki köşenin açıları daralmıştı - öbür iki köşe de onların daralması yüzünden genişlemişti. duvarlar hızla birbirine yaklaşıyor, hafif bir gürültü ya da inilti gibi bir sesle üstüme doğru geliyordu. bir anda mahzen baklava biçimini alıverdi. ama değişme bu kadarla kalmadı - kalmasını da istemiyordum hani, hiçbir umudum yoktu. sonsuz bir dinlenişi getirecek olan bir hırka gibi, o kırmızı duvarları göğsümün üstünde kavuşturabilirdim. 'ölüm,' diyordum, 'kuyudakinden başka hangi ölüm olursa olsun, seve seve katlanırdım!' budala! bu yanan duvarların beni kuyuya doğru götürmekte olduğunu nasıl anlayamamıştım? demirlerin sıcaklığına dayanabilir miydim? ya da dayansam bile, onların itişine karşı koyabilir miydim? baklava biçimi duvarlar daraldıkça daralıyordu, bu iş o kadar hızlı oluyordu ki durup şöyle bir çevreme bakacak zaman bile bulamıyordum. ağzı açık kuyu daralan mahzenin tam ortasında kalmıştı, en geniş yer onun bulunduğu yerdi. büzülüp geriledim - ama kapanan duvarlar beni ileri doğru itti. yanmış, kavrulmuş vücuduma, zindanın taşlarında ancak birkaç santimlik yer kalmıştı. artık karşı koymuyordum; ruhumun acısı, umutsuzluğumu anlatan yüksek, uzun, son bir çığlıkla içimden taştı. kuyunun kıyısında sendelediğimi hissettim - gözlerimi yumdum-.
birbirine karışan insan sesleri! birçok trampetin çalışına benzeyen bir gürültü! gök gürlemesini andıran keskin bir demir gıcırtısı! yanan duvarlar birden geri çekildi! baygın bir halde kuyunun içine düşeceğim sırada uzanan bir kol kolumu yakaladı. general lasalle'nin koluydu bu. fransız ordusu toledo'ya girmişti. engizisyon, düşmanlarının elindeydi."
on parmak daktilo yetim olmamasına rağmen neden böyle bir delilik yaptım? benim ve pek çok kişinin en sevdiği edgar allan poe öyküsünün ilk çevirisini siz değerli okuyucularımla paylaşmak istedim.
"bitkindim - ölecek gibiydim, uzun işkence beni bitirmişti; bağlarımı çözüp oturmama izin verdikleri zaman duygularımın benden ayrılıp gitmekte olduğunu hissettim. yargı - o korkunç ölüm yargısı - kulaklarıma parçalanmadan gelen son kelimelerdi. ondan sonra engizisyoncuların sesleri tek kelimesi bile anlaşılamayan düşsel bir uğultu içinde erimeye başladı. bu uğultu ruhuma devrim* düşüncesini getirdi - belki de bir değirmen dolabının çıkardığı sesi andırdığı için böyle bir düşünceye kapılıyordum. biraz sonra o da kesildi, hiçbir şey işitmez oldum. gerçi bir zaman daha gördüm - ama nasıl her şeyi büyüterek! kara binişli yargıçların dudaklarını gördüm. gözüme bembeyaz göründüler - üstüne şu satırları karaladığım kağıttan bile daha beyaz - üstelik gülünç derecede inceydiler; bu incelik kendilerine olan güvenlerinin aşırılığından - sarsılmaz kararlarından - işkence çeken insanları acımasızca aşağılamaktan gelen bir incelikti. yazgımı belirleyen sözlerin o dudaklardan dökülmekte olduğunu gördüm. adımın hecelerine uyduklarını gördüm; arkasından bir ses gelmeyince titredim, irkildim. bir ara, salonun duvarlarını kaplayan kara kumaşların yumuşak, belli belirsiz dalgalanışını da gördüm, birkaç an süren çılgınca bir korkuya kapıldım. sonra bakışlarım masanın üstündeki yedi büyük şamdana takıldı. önce görünüşlerinde bir acıma vardı, beni kurtarmaya gelmiş, beyaz, incecik melekler gibiydiler; ama sonra, birdenbire, ruhumu öldürücü bir bulantı kapladı, bütün vücudum sanki bir galvani bataryasının teline dokunmuşum gibi titremeye başladı; bu arada az önceki melekler alev başlı, anlamsız hayaller haline gelmişlerdi, onların bana yardım edeceği yoktu. sonra aklıma ahenkli bir nota gibi yepyeni bir düşünce geldi; mezarda bizleri ne kadar tatlı bir rahatlığın beklemekte olduğunu düşündüm. bu düşünce gelişini hiç belli etmeden, sessizce süzülmüştü kafamın içine, tadına bütün bütün varabilmem biraz uzun sürdü; sonunda ruhum onu tam gereğiyle hissetmeye, tadını çıkarmaya başladığı sırada, önümdeki yargıçların yarı yarıya gördüğüm biçimleri, sanki sihirlenmiş gibi büsbütün yok oldular; koca şamdanlar hiçliğe karıştı; alevleri hepten söndü; karanlığın karalığı sardı her yanı; bütün duyular, ruhların cehenneme gidişi gibi çılgınca bir iniş, bir düşüş içinde eridiler. sonra evrende sessizlik, hareketsizlik ve geceden başka bir şey kalmadı.
bayılmıştım; ama bilincimin bütün bütün yok olduğunu söylemeyeceğim. ne kadarı kalmıştı? onu bilemem, anlatamam; gene de hepsi yok olmuyordu. en derin uykuda - hayır! kendini kaybetmede - hayır! baygınlıkta - hayır! ölümde - hayır! mezarda bile hepsi yok olmuyordu.öyle olmasa insanın ölümsüzlüğünden söz açılamazdı. uykuların en derininden bile kalkarken, bir düşün ince ağlarını yırtarız. ama bir saniye sonra (o ağ öylesine çelimsizdir ki) gördüğümüz düşü hatırlamaz oluruz. bir baygınlıktan ayılırken iki basamak vardır: birinci basamakta aklın ve ruhun uyandığı, ikincisinde de madde olarak varlığımızın uyandığı duyulur. ikinci basamağa vardığımızda birincide hissettiğimiz şeyleri hatırlayabilseydik, daha ötedeki boşluğun anıları arasında bu duyguları açık seçik bulabilmemiz gerekirdi. ötedeki boşluk dediğimiz ise - nedir o? onun karanlığını mezarın karanlığından nasıl ayırabiliriz? bunu bilseydik hiç değilse. benim birinci basamak dediğim durumda hissettiğimiz şeyler, istediğimiz zaman hatırlayamasak bile, gene de, üstünden epeyce geçtikten sonra, çağrılmadıkları halde gelivermiyorlar mı, nereden geldiklerine şaşıp kalmıyor muyuz? hayatında hiç bayılmamış olan bir kimse, yanan bir kömür parçasında tuhaf saraylar, çılgınca gülümseyen yüzler bulamaz; birçoklarının gözüne görünmeden havalarda süzülüp giden üzgün hayalleri göremez; yeni açmış bir çiçeğin kokusuna kapılarak düşüncelere dalamaz; daha önce hiç dikkatini çekmemiş olan bir ezginin getirdiği yeni yeni anlamlarla şaşkına dönemez.
hatırlamak için, sık sık, bütün düşünce gücümü harcayarak uğraşır, didinirdim, ruhumun içinde eridiği o hiçlik durumundan belki bir iz bulurum diye sonu gelmez savaşımlara girişirdim; hani arada bir başarı sağlayacağımıdüşündüğüm de olmamış değildir; kısa, çok kısa anlar için bazı şeyler hatırlardım, üstünden biraz geçip aklımı başıma toplayarak düşündüm mü, bunların yarı bilinçli durumlardan kalma anılardan başka bir şey olmadığını görürdüm. bu karanlık anılar belli belirsiz seçilen, büyük biçimler yaratır ve o biçimler beni sessizce yakalayıp aşağılara doğru çekerlerdi - aşağı - daha aşağı - öyle ki, bu inişin sonsuz olduğu düşüncesinden doğan korkunç bir ahmaklığa kapılırdım. kalbimin alışılmamış derecede durgunlaşması yüzünden içimde belli belirsiz bir korku doğardı. sonra her şeyi, birdenbire, bir hareketsizlik duygusu kaplardı; beni aşağı indirenler (uçuk benizli kafile!) sanki, bu inişte, hudutsuzluğun hududunu aşmışlar gibi, yaptıkları işin yoruculuğuna dayanamayarak duruverirlerdi. bundan sonra, bir durgunluk, bir cesaretsizlik çökerdi üstüme; sonrası sadece çılgınlık - yasak şeyleri hatırlamaya çalışan bir insanın çılgınlığı.
ansızın ruhuma yeniden hareket ve ses geldi - kalbin gürültücü hareketi; kulaklarıma da onun çarpışının sesleri doldu. sonra bomboş bir duralama. sonra gene ses, gene hareket, gene dokunma - içimde bir duygunun dolaşması. sonra var olmanın bilincine varış, düşünmeden - biraz uzunca sürdü bu. sonra, ansızın, birdenbire, düşünce; insanı titreten bir korku; ne durumda olduğumu anlamak için uğraşıp didinişim. sonra, gene duygusuzluk evreninde erimek isteği, dayanılmaz bir istek. sonra ruhun yeniden hızla canlanması; hareket etmek için bir davranma; başarı. yargılanışımı, yargıçları, duvarlardaki kara kumaşları, yargıyı, bitkinliğimi, bayılışımı, hepsini olduğu gibi hatırlayış. bunlardan sonra geçmiş olan olayları bütünüyle unutuş; onları başka bir gün, uzun uzun uğraşarak şöyle böyle hatırlayabildim.
daha gözlerimi açmamıştım. sırtüstü yatmakta olduğumu hissediyordum, bağlı değildim. elimi uzattım, ıslak, sert bir şeyin üstüne bütün ağırlığı ile düştü. dakikalarca onun orada öyle kalmasına katlandım, bir yandan da nerede olduğumu, başıma neler geldiğini gözümde canlandırmaya çalışıyordum. görme duygumu kullanmak istiyordum, ama cesaretim yoktu. çevremdeki şeylere ilk olarak bakmak beni korkutuyordu. korkunç şeyler görmekten çekindiğim için değil, ya görülecek hiçbir şey yoksa diye korkuyordum. sonunda, tam bir kalp kırıklığıyla gözlerimi birden açıverdim. umduğum başıma gelmişti*. sonsuz gecenin karanlığı her yanımı kuşatıyordu. nefes almaya savaştım. karanlığın kalınlığı sanki üstüme bastırıyor, beni boğuyordu. hava basıncı dayanılacak gibi değildi. sessizce yatıyor, kafamı işletmeye çalışıyordum. engizisyonda olan bitenleri düşündüm, onlardan hareket ederek nerede olduğumu belki çıkarabilirim diyordum. yargı okunmuştu; bana nedense pek eski bir şey gibi geliyordu onun okunması, üstünden sanki uzun zaman geçmişti. gene de, bir an bile, ölmüş olabileceğim aklıma gelmedi. romanlarda böyle şeyler okuruz, ama bu gibi düşünceler gerçek varlıkla bağdaşamaz; - öyleyse neredeydim, ne durumdaydım? benim bildiğim ölüm cezasına çarptırılanlar törenle yakılırlardı, bu törenlerden biri yargılandığım günün gecesine rastlıyordu. yoksa aylarca sonra yapılacak olan öbür töreni beklemek üzere gene eski zindanıma mı atılmıştım? olacak şey değildi bu. kurbanları hemen cezalandırırlardı. üstelik benim daha önce yattığım zindanın yerleri, döşemesi, toledo'daki bütün hücreler gibi taştandı, sonra böyle büsbütün ışıksız da değildi.
korkunç bir düşünce birden bütün kanımı kalbime toplayıverdi, kısa bir zaman, gene duygusuzluk içinde eriyip gittim. kendime gelince hemen ayağa fırladım, her yanım tir tir titriyordu. kollarımı çılgınca hareketlerle sağa sola, öne arkaya, yukarı doğru savurdum. hiçbir şeye dokunmadı ellerim; gene de bir adım bile atmaya çekiniyor, ya bir mezarın duvarlarına çarparsam diye korkuyordum. bütün vücudumdan ter boşanıyor, alnımda büyük, soğuk taneler beliriyordu. sonunda, bu kuşkunun yarattığı işkence dayanılmaz hale geldi; kollarımı öne doğru uzatarak yavaşça ilerledim; hafif bir ışık çizgisi görmek umuduyla gözlerimi yuvalarından dışarı uğrayacak** kadar açmıştım. adımlarca yürüdüm; gene de karanlık ve boşluktan başka bir şey yoktu. rahat bir nefes aldım. hiç olmazsa, korktuğuma uğramamış, yazgının o en korkunç cezasına çarptırılmamıştım.
ben böyle sakınarak ilerlemeye devam ederken, toledo'da dönmekte olan korkunç işler üzerine binlerce yarım yamalak dedikodu kafamda canlanıyordu. bu zindanlar için garip şeyler anlatılırdı - hep uydurma sözler olduğuna inanırdım onların - ama uydurma bile olsalar, yüksek sesle tekrarlanamayacak kadar garip, korkunç şeylerdi. toprağın altındaki bu karanlık dünyaya açlıktan ölmek için mi bırakılmıştım; yoksa bundan bile korkunç bir son mu bekliyordu beni? her şeyin, hepsinin sonu ölümdü, bildiğimizden çok daha acı bir ölüm, bundan kuşkulanmayacak kadar iyi tanırdım engizisyon yargıçlarını. beni uğraştıran, üzen, sadece bu işin ne zaman ve nasıl olacağıydı.
ileri doğru uzattığım ellerim sonunda katı bir engelle karşılaştı. bu bir duvardı, taştan örülmüşe benziyordu - pürüzsüz, kaygan, soğuktu. duvar boyunca yürüdüm; dinlediğim bir sürü eski öykünün bende uyandırmış olduğu güvensizlik yüzünden adımlarımı çekine çekine atıyordum. bu şekilde zindanımın enini boyunu anlamam olanaksızdı, duvarlar o kadar dümdüzdü ki, bütün çevreyi dolaşıp başladığım yere gelsem farkına bile varmaz, geçerdim. bunu düşünerek, engizisyon odasına götürüldüğüm zaman cebimde olan bıçağa el attım; yerinde yoktu; giysilerimi de almış, sırtıma kaba şayaktan boru gibi bir şey geçirmişlerdi. çıkış noktamı belli etsin diye bıçağı duvardaki bir çatlağa sokmayı düşünmüştüm. zor bir durum karşısında değildim, ama kafam öylesine karmakarışıktı ki, bir an, çaresizlik içinde kaldığımı sandım. sonra sırtımdaki giysinin ucundan bir parça kopardım, yüksekliğini iyice ayarlayarak, duvardaki çatlaklardan birine, yere doğru uzunlamasına olmak üzere yerleştirdim. ellerimle yoklayarak zindanın çevresini dolaşırken bu paçavraya değmeden geçmem olanaksızdı. böyle düşünüyordum ya, zindanın büyüklüğünü, ya da kendi zayıflığımı hesaba kattığım yoktu. yerler hem ıslak, hem de kaygandı. ayağım bir yere takılınca sendeleyerek birkaç adım attım, düştüm. aşırı derecede yorgundum, hiç kıpırdamadan yüzükoyun uzanıp kaldım orada; biraz sonra da uyku bastırdı.
uyanınca kollarımdan birini gererek uzattım, yanımda bir somun ile bir testi su buldum. bunların oraya nasıl geldiğini düşünemeyecek kadar bitkindim, hırsla yiyip içtim. biraz sonra doğrulup zindanın çevresini dolaşmaya devam ettim; sonunda, yorgun argın, kumaş parçasının durduğu yere vardım. düşene kadar elli iki adım saymıştım; kalkıp tekrar yürümeye başladıktan sonra da kırk sekiz adım sayarak paçavraya ulaştım. hepsi, öyleyse, yüz adımdı; iki adımı bir metre diye hesaplarsak, zindanın çevresi elli metre oluyordu. duvarda birçok köşelerle karşılaşmıştım, bu yüzden mahzenin biçimini anlamak olanaksızdı; nedense burasının bir mahzen olduğunu sanıyordum.
bu araştırmaları bir amaçla yapmıyordum - hele umudum hiç yoktu -; gene de belli belirsiz bir merak beni bu işe sürüklüyordu. duvarı bırakıp ortadan karşı kıyıya doğru yürümeye karar verdim. önce son derece sakınarak ilerliyordum; yer katı görünüyorsa da, üstünde kaygan, cıvık bir madde vardı. ama biraz sonra, cesaretlendim, adımlarımı daha bir güvenle atmaya başladım - olabildiğince düz bir çizgi üzerinde yürümeye çalışıyordum. böyle on on iki adım atmıştım ki giysimin yırtık ucu bacaklarıma dolaştı. üstüne basmamla yüzükoyun yere yuvarlanmam bir oldu.
düşmenin verdiği şaşkınlık içinde, epeyce korkunç olan durumun pek farkına varmamıştım, ama birkaç saniye sonra, hala orada öyle yüzükoyun yatarken, birden aklım başıma geldi.bakın ne olmuştu: çenem mahzenin döşemesine değiyordu, ama dudaklarımla başımın yukarı bölümleri, çenemden daha çıkık oldukları halde hiçbir şeye değmiyorlardı. aynı zamanda, alnım da ıslak bir dumanla yıkanıyor gibiydi; burnuma da çürümüş yosun kokusu geliyordu. kolumu uzattım, yuvarlak bir kuyunun tam kıyısına düşmüş olduğumu anlayarak titredim; genişliğini o anda çıkarmam olanaksızdı. kuyunun duvarını yoklayarak küçük bir taş parçası koparabildim, boşluğa bıraktım. saniyelerce taşın boşlukta düşerken kıyılara çarparak çıkardığı sesleri dinledim; sonunda yankılar yapan bir gürültüyle suya daldı. aynı anda, yukarda bir yerden doğru, bir kapının hızla açılıp kapanmasını andıran bir ses geldi; onunla birlikte bir ışık çizgisi de karanlıkta çakıp yok oldu.
bu benim için hazırlanmış olan cezaydı, anlıyordum; tam zamanında düşerek kurtulmuştum; başıma öyle bir kaza gelmiş olduğuna şükrettim. düşmeden önce bir adım daha atmış bulunsaydım bu dünya bir daha beni göremezdi. kurtulduğum bu ölüm, engizisyon üzerine anlatılan öykülerde dinleyip de saçma bulduğum, masal deyip geçtiğim öykülere tıpatıp uyuyordu. kurbanlara iki türlü ölüm vardı: ya vücuda yapılan korkunç işkencelerle ölüm; ya da ruha yapılan korkunç işkencelerle ölüm. bana ikincisi hazırlanıyordu. çektiğim bunca şey sinirlerimi iyice gevşetmişti; kendi sesimi bile duysam titriyordum; beni beklemekte olan işkenceye, her bakımdan uygun bir durumdaydım.
her yanım titriyordu, duvara doğru emekleyerek gerisin geriye döndüm - kuyuların korkusuna katlanmaktansa orada ölmek daha iyi idi; zindanın çeşitli yerlerinde kim bilir daha böyle ne kuyular vardı. başka zaman olsa bu acıklı durumuma son verecek kadar bir cesaret göstererek kendimi kuyulardan birine atardım; ama şu anda korkakların en büyüğüydüm. üstelik bu kuyular üzerine okuduğum şeyleri de unutamıyordum - engizisyonun o korkunç öldürme yöntemlerinden hiçbirinde hayatın bir anda sona erdirilmesi diye bir şey yoktu.
içimdeki kargaşa beni saatlerce uyutmadı; sonunda gene dalmışım. uyandığım zaman yanımda geçen kez olduğu gibi bir somunla bir testi su buldum. yanıyordum susuzluktan, bir dikişte testiyi boşalttım. herhalde ilaçlıydı - çünkü içer içmez uykum geldi. derin bir uykuya dalmışım - ölü gibi. ne kadar sürdüğünü bilmiyorum tabii, ama gözlerimi açtığımda çevremdeki şeyler görünür olmuştu. önce nereden geldiğini kestiremediğim, soluk, kükürt rengi bir ışık zindanın büyüklüğünü ve biçimini görebilmemi sağlıyordu.
zindanın büyüklüğü bakımından tamamen yanılmıştım. çevresini saran bütün duvarların uzunluğu yirmi beş metreden fazla değildi. bu yanılma bana dert oldu, dakikalarca hep onu düşündüm; aslında ne boş bir şeydi - çevremi sarmış olan bu korkunç koşullar altında, ben tutmuş zindanımın enini boyunu düşünüyordum, bundan daha saçma bir iş olabilir miydi? ama böyle basit şeylere karşı tuhaf bir ilgi duyuyordum; ölçüde yaptığım hatanın ne olduğunu anlamaya çalıştım. sonunda beynimde bir şimşek çaktı, anlamıştım. düştüğüm yere gidene kadar elli iki adım saymıştım: o zaman duvardaki kumaşa bir iki adım uzaklıktaymışım herhalde; yani mahzenin çevresini dolaşmışım da, kumaşa varmama iki adım kalmış. sonra da işte uyudum - uyanınca geldiğim yana doğru giderek geri dönmüş olacağım - bu yüzden de duvarların uzunluğunu gerçektekinin iki katı olarak hesaplamışım tabii. kafam öyle karışıktı ki duvarı soluma alarak başladığım yürüyüşü, duvarı sağıma alarak bitirdiğimin farkına bile varmamıştım.
zindanın biçimini hayal ederken de aldanmıştım. ellerimle yoklaya yoklaya yürürken birçok köşeler bulmuştum; duvarların düz olduğunu hiç sanmıyordum; bambaşka bir mahzen canlanmıştı gözümde; bir baygınlık geçiren, ya da bir uykudan kalkan insanın üzerinde karanlığın etkisi işte böyle oluyor! aslında o köşeler duvarlardaki çukur gibi yerlerin, birbirinden çeşitli uzaklıklardaki girintilerin köşelerinden başkası değildi. mahzen dörtgen biçimindeydi. taştan yapılmış sandığım duvarlar demirdi, ya da başka bir madenden yapılmıştı; çok büyük levhalar halindeydiler; bu levhaların birleştikleri yerlerse çukur çukurdu. papazların boş inanlarından doğmuş olan bir sürü korkunç, iğrenç resim bu maden duvarları baştan başa kaplamıştı. şeytan biçimleri, iskeletler, daha bir sürü korkunç şey her yanı doldurmuş, pisletmişti. bu çirkinlik örneklerinin biçimleri belirliydi, ama renkleri solmuş, bulanıklaşmıştı; havanın ıslaklığından olmalıydı. yere baktım, taş. ortada kıyısına düştüğüm ağzı açık kuyu vardı; başka kuyu da yoktu zindanda.
bütün bunları zorlukla görebildim, epeyce güç harcadım - çünkü ben uyurken durumumu değiştirmişlerdi. alçak bir tahta kerevetin üstünde boylu boyunca, sırtüstü yatıyordum. kayışa benzeyen bağlarla kerevete sıkı sıkıya bağlanmıştım. bu bu bağlar bütün vücudumu kaplıyordu; sadece başım, biraz da sol kolum serbestti, çabalasam onu uzatıp yerdeki toprak bir tabaktan yemeğimi alabilirdim. testinin kaldırılmış olduğunu korkuyla gördüm. korkuyla diyorum - çünkü dayanılmaz bir susuzluk duyuyordum. görünüşe bakılırsa cellatlarım bu susuzluğu daha da artırmak istiyorlardı - tabaktaki yemek kıyasıya baharlanmış bir et parçasıydı.
gözlerimi kaldırıp mahzenin tavanına baktım. yüksekliği on on iki metre kadardı, yapısı tıpkı yan duvarlar gibiydi. levhalardan birindeki iyice belirli bir biçim bütün dikkatimi üzerine çekti. bu bir zaman resmiydi, bildiğimiz resimlere benziyordu, ama elinde tırpan yerine eski duvar saatlerinde gördüklerimizi andıran büyük bir sarkaç tutuyordu; ilk bakışta onun da resmin içinde olduğunu sandım. ama bu makinenin görünüşünde beni daha dikkatle bakmaya zorlayan bir şey vardı. gözlerimi dikip doğrudan doğruya ona baktım, (tam benim olduğum yerin üzerindeydi); sallanıyordu sanki, ya da bana öyle geliyordu. bir an daha geçti, artık emindim, sallanıyordu. kısa, çok ağır bir sallanıştı bu. bir zaman onu korkuyla seyrettim; şaşkınlığım korkumdan da baskındı. sonunda onun bu tembel hareketlerini gözlemekten yorularak başka şeylere bakmaya başladım.
hafif bir ses dikkatimi çekti, gözlerimi yere çevirdim, döşemenin üstünde iri fareler geziniyordu. yattığım yerden sağıma düşen kuyuyu görebiliyordum, onun içinden çıkmışlardı. baktığım sırda da etin kokusuyla gözleri dönmüş, aç hayvanlar, sürü sürü, koşuşarak çıkıyorlardı kuyudan. eti onlardan kurtarmak epeyce dikkat isteyen, yorucu bir iş oldu.
yarım saat geçmişti, belki de bir saat (artık saatleri pek kestiremiyordum), gözlerimi bir daha yukarı kaldırdım. gördüğüm şey beni şaşkına çevirdi. sarkacın sallanma alanı artmış, bir metreye yaklaşmıştı. bunun tabii bir sonucu olarak hızı da artmıştı. ama beni asıl şaşırtan onun göze görünür derecede alçalmış olmasıydı. daha dikkatle baktım, tam ucunda yeni ay biçiminde parlak bir çelik gördüm - ne kadar korktuğumu artık söylemeyeceğim - ayın kıvrık uçları yukarı doğruydu, aralarındaki uzaklık otuz santim kadardı, alt yanı ise ustura gibi keskindi. gene bir ustura gibi ağır, kaba görünüşlüydü, yukarı doğru daha daralıyor, kalınlaşıyordu. üst yanından bir çubuk yükseliyordu, bakıurdan yapılma, ağır bir çubuk; hepsi birden havada sallanırken ıslık gibi bir ses çıkıyordu.
papazların işkence yapmaktaki bütün inceliklerini göstererek hazırladıkları bir sondu bu, kuşkum kalmamıştı artık. engizisyonun gözcüleri kuyu işini öğrenmiş olduğumu anlamışlardı - kuyu, benim gibi küstah düşmanlara hazırlanmış bir ölümdü - kuyu, cehennem demekti, engizisyonun en büyük cezası olduğu söylenirdi. beklenmedik bir kaza beni kuyuya düşmekten kurtarmıştı; şaşırtıcı işler, ya da işkence tuzakları bu zindanlardaki karmakarışık ölümlerin bir özelliğiydi, bunu biliyordum. düşmediğimi görünce gelip beni onun içine itemezlerdi, şeytanlıklarına yakışmazdı böyle bir şey, bu yüzden de (başka çaresi olmadığı için) değişiklik yapacak, daha hafif bir ölüm seçeceklerdi. daha hafif! bu kelimeyi böyle bir yerde, böyle bir anlamda kullanmak tuhafıma gitti, acımın arasında gülümsedim.
çeliğin gidip gelişini sayarak geçirdiğim o ölümden beter korku saatlerini, uzun saatleri anlatıp da ne olacak! santim santim - çizgi çizgi - yüzyılların yavaşlığıyla geçen zamanın ancak belirtebildiği bir alçalışla - aşağı, durmadan aşağı iniyordu! günler geçti - pek çok günler geçmiş olmalı - sonunda, acı acı nefesiyle beni yelpazeleyecek kadar alçaldı, yakınlaştı. keskin çeliğin kokusu burnuma doluyordu. dua ettim - şunu biraz daha hızlı indirin diye, usandırırcasına yalvardım göklere. çılgına dönmüştüm, o korkunç bıçağın sallanışına doğru kendimi kaldırmaya savaşıyordum. sonra birden duruldum, pırıl pırıl gelen ölüme gülümseyerek baktım, ender bulunan bir oyuncak karşısındaki çocuklara benziyordum.
bir zaman gene duyularım benden uzaklaşıverdi; pek kısa sürdü bu; çünkü tekrar kendime geldiğimde sarkaçta bir alçalma yoktu. ama belki de uzun sürmüştür - beni gözleyen şeytanlar bayıldığımın da farkına varmışlardır elbette, yaptıkları işin iyice tadını çıkarmak için ayılmamı beklemiş, sarkacı olduğu yerde tutmuşlardır. ayıldığım zaman, kendimi son derece - ah! anlatılamayacak kadar - bitkin, yorgun hissediyordum, sanki uzun bir müddet aç kalmıştım. bunca işkencenin arasında bile olsa, insan yemeğini unutamıyor. canımı yakan bir çabayla sol kolumu, bağlarımın izin verdiği kadar uzatıp farelerden kalan et parçasını yakaladım. onu dudaklarımın arasına soktuğum anda, kafamda yarım bir düşünce, bir sevinç doğdu - bir umut. benim ne alışverişim olabilirdi umutla? dediğim gibi, yarım bir düşünceydi bu - insanın hiçbir zaman tamamlanmayacak olan daha böyle ne düşünceleri olur! bir sevinç - bir umut düşüncesiydi, anlamıştım; ama daha doğarken yok olmuştu. onu tamamlamak - elimden kaçırmamak için boşuna savaştım. çektiğim uzun acılar yüzünden kafam işlemez olmuştu. bir aptal - bir budalaydım.
sarkacın gidip gelişi benim yatış yönüme tam dikti. yarım ay biçimindeki çelik, kalbimin üzerine gelecek gibi ayarlanmıştı. önce giysimin kumaşını kesecekti - sonra dönüp gene geçecekti kestiği yerden - sonra bir daha - bir daha. korkunç derecede geniş gidip gelişi (on metre, belki daha fazlaydı), ıslıklar çalarak inişiyle çevremdeki demir duvarları ikiye bölecek kadar güçlüydü, gene de benim giysimi kesip ayırması dakikalarca sürecekti. bu düşünceyle durdum. daha ilerisini düşünmeye cesaret edemedim. bütün dikkatimi vererek, inatla durdum onun üzerinde - sanki daha ilerisini düşünmezsem, çeliği de orada durdurabilecektim. yarım ay biçimindeki bıçağın giysimin üstünden geçerken çıkaracağı sesi - kumaşın sürtünmesiyle sinirlerimi saracak olan o tuhaf titremeleri düşünmeye uğraştım. dişlerim gıcırdamaya başlayana kadar hep bu boş şeyleri düşündüm.
aşağı - hep aynı hızla aşağı doğru iniyordu. sallanışının hızı ile alçalışının hızını karşılaştırmaktan çılgınca bir zevk alıyordum. sağa doğru - sola doğru - geniş bir alanda uzaklaşıyor - cehennemlik bir ruhun çığlığıyla! kalbime işliyor, kaplanların sessiz adımlarıyla geliyordu! bu gidiş gelişlerle birlikte ben de bir gülüyor, bir haykırıyordum.
aşağı - hiç ara vermeden, hiç acımadan aşağı! göğsümün on santim üzerinden geçiyordu! sol kolumu kurtarmak için bütün gücümle - çılgınca - çabaladım. dirseğimden aşağısı serbestti. elimi, büyük bir çaba harcayarak tabaktan ağzıma kadar götürebiliyordum, ama işte o kadar. dirseğimdeki bağı bir koparsam, sarkacı yakalr, durdurmaya çalışırdım. bir çığı bile durdurmaya kalkacak haldeydim.
aşağı - duralamadan - sakınmadan aşağı! her sallanışta nefes nefese kalıyor, çırpınıyor, bir sinir hastası gibi büzülüyordum. gözlerim sarkacın uzaklaşıp yükselişini, artık canımı yakmayan bir umutsuzlukla izliyor, inişinin başlamasıyla birlikte kasılıp yumuluyorlardı; oysa ölüm bile bir kurtuluştu, ah, sözle anlatılamayacak bir kurtuluş! gene de bu keskin, parlak baltanın azıcık daha alçalınca göğsümü yarıp geçeceğini düşünmek bütün sinirlerimi geriyor, beni tir tir titretiyordu. umut neden oluyordu buna, sinirlerim onun yüzünden geriliyordu - ben onun yüzünden büzülüyordum. umut - her türlü işkencenin üstünde, ötesinde olan umut - engizisyon zindanlarında ölümü bekleyenlerin kulağına bile kurtuluşu fısıldayan umut!
baktım, on on iki kere daha gidip geldikten sonra giysime değecek - bunu görünce birden ruhuma umutsuzluğun keskin, ağır durgunluğu çöktü. saatlerdir belki de günlerdir - ilk olarak düşündüm. beni saran bu sargı, ya da kayış tek parçaydı. ayrı ayrı, birçok sargılarla bağlı değildim. ustura gibi çeliğin ilk dokunuşu sargıyı kesip ikiye ayırdı mı, sol elimin yardımıyla belki de onu büsbütün çözebilirdim. bıçağın yakınlığı nasıl korkunç olurdu o zaman! en hafif bir kıpırdanma ölüm demekti! hem o engizisyon kölelerinin bunu daha önce görmemiş olmaları, böyle bir kurtuluş yolunu açık bırakmaları olanaksızdı. sargının tam sarkacın altına gelen yerden geçmesi olacak şey miydi? bu zayıf ve görünüşe göreson umudumun da yıkılacağından korka korka, kafamı kaldırıp göğsüme baktım. sargı bütün vücudumu; kollarımı, bacaklarımı, her yandan, sıkı sıkıya sarmış - sadece öldürücü çeliğin yolunu açık bırakmıştı.
kafamı yerine koyar koymaz beynimde bir şimşek çaktı; bunu en iyi şöyle anlatabilirim: hani size yarım bir düşünceden, bir umut düşüncesinden söz açmıştım; et parçasını yanan dudaklarımın arasına götürdüğüm anda içimde bir sevinç, bir umut doğmuş, ama iyice biçimlenmeden yok olmuştu; işte o düşünce tamamlanarak gelmişti bu kez, sadece bir sevinç değil, bir kurtuluş düşüncesi olmuştu. kafamda bir bütündü - zayıf, ayakta zor duran, zor belli olan - gene de eksiksiz, tam bir düşünceydi. umutsuzluğumun verdiği sinirli bir güçle işe giriştim.
üstünde yatmakta olduğum alçak kerevetin çevresinde saatlerdir fareler kaynaşıp duruyordu. yabanıl, atılgan, aç - pırıl pırıl yanan kırmızı gözleriyle bana bakmaktaydılar, sanki beni yemek için hazırlanıyor, hareketsizleşmemi bekliyorlardı. 'ne yiyecekler,' diye düşündüm, 'neler yemeye alışmışlardır o kuyunun içinde?'
engel olmak için o kadar uğraşmama karşın tabağın içindekileri silip süpürmüş, azıcık bir şey bırakmışlardı. elimi tam bir alışkanlık içinde indirip kaldırıyor, sağa sola sallıyordum; sonunda bu hareketlerin böyle bilinçsiz bir benzerlik içinde sürüp gittiğini gören hayvanlar korkmaz olmuşlardı. oburluklarının verdiği coşkunlukla sık sık keskin dişlerini parmaklarıma geçiriyorlardı. yağlı, ağır kokulu etin kalıntılarını sargıların erişebildiğim yerlerine sürdüm, iyice sürdüm; sonra elimi yerden kaldırıp nefes bile almadan sessizce yattım.
bu değişiklik - elimin devamlı olarak yaptığı hareketlerin durması, önce aç hayvanları bir şaşırttı, korkuttu. büzülüp sakınarak geri çekildiler; birçoğu kuyuya doğru kaçtı. ama bu yalnız bir an sürdü. oburluklarına olan güvenim boş çıkmadı. benim hareketsiz kaldığımı görünce, içlerinden bir ikisi, en korkusuzları, kerevetin üstüne sıçrayarak kayışları kokladılar. bu bir toplu hücumun ilk işareti oldu. kuyunun içinden yeni yeni sürüler çıkıyordu. tahtalara tırmandılar, her yanı kaplayıverdiler - üstüme yüzlercesi birden koşuştu. sarkacın ölçülü hareketleri onları hiç rahatsız etmiyordu. çeliğin geçtiği yerde durmuyor, sargının yağlı yerlerine üşüşüyorlardı. ağırlıklarını duyuyordum - üstümdeki yığınlar gittikçe büyüyor, ağırlaşıyordu. boğazımda geziniyorlardı; soğuk dudakları dudaklarımda dolaşıyordu; onların ağırlığı alında zor nefes alıyordum; yeryüzünde benzeri görülmemiş olan bir iğrenme duygusu ile içim kabarıyor, yapışkan bir ıslaklıkla bunalan kalbim buz gibi oluyordu. bir dakika sonra hepsi sona erecekti. sargının gevsediğini açıkça hissediyordum. daha şimdiden birkaç yerinin kopmuş olduğu belliydi. insan gücünü aşan bir direnişle kıpırdanmadan yatıyordum.
hesaplarımda yanılmamıştım - bunca şeye boşuna katlanmamıştım. artık serbest olduğumu hissediyordum. sargı parça parça olmuş, vücudumdan aşağı sarkıyordu. ama sarkacın ucu da göğsüme değmeye başlamıştı. giysimin kumaşını ikiye ayırmış, altındaki iç gömleğimi bile kesmişti. iki kere daha gidip geldi, sinirlerimde keskin bir acının dolaştığını duydum. ama kurtuluş anı gelmişti. elimi sallayınca kurtarıcılarım birbirini çiğneyerek kaçıştılar. kayar gibi bir hareketle - sakınarak, çekine çekine, yana doğru, yavaşça - sargının arasından sıyrılarak bıçağın erişemeyeceği bir yere kaçtım. o an için olsun, serbesttim artık.
serbest! ve engizisyonun avucunun içinde! korkularla dolu yatağımdan sıyrılıp zindanın taşları üstüne basmamla birlikte cehennem makinesinin hareketleri de duruverdi, görünmeyen bir güç onu tavana doğru çekti. ta kalbime işleyen bir ders oldu bu bana. her hareketimin gözlendiğine kuşku yoktu. serbest! - bir işkencenin sonundaki ölümden kurtulmuştum, bir başka işkencede ölümden daha beter şeylere katlanmak için. bu düşüncenin verdiği sinirlilik içinde, gözlerimi çevremi saran demir duvarlara çevirdim. tuhaf bir şey - önce iyice seçemediğim, anlayamadığım bir değişiklik - artık iyice görülüyordu, bir değişiklik olmaktaydı zindanda. uykulu, titrek bir dalgınlık içinde, dakikalarca, bu değişikliğin ne olduğunu anlamak için boşuna kafa yordum. o arada, ilk olarak, mahzeni aydınlatan kükürt rengi ışığın nereden geldiğini gördüm. duvarlar döşemenin üstüne oturtulmuş değildi, diplerinde bir buçuk santim kalınlığında yarıklar vardı; işte o sarı ışık, zindanı çepeçevre saran bu yarıklardan sızmaktaydı. aralarından bakmaya uğraştım, ama bir şey göremedim.
doğrulup ayağa kalktığım sırada mahzendeki değişikliğin iç yüzünü birdenbire anlayıverdim. duvardaki şekillerin belirli olmasına karşılık, renklerin bulanık ve belirsiz olduğunu söylemiştim. şimdi ise renklere bir parlaklık gelmişti; ikide bir yanıp tutuşan, insanı korkutan bir parlaklıktı bu; hayalet ve şeytan resimlerine öyle bir görünüş vermişti ki, sinirleri benden çok daha güçlü olan kimseler bile titremeden duramazlardı onların önünde. şeytan gözleri, yabanıl, ürkütücü bir canlılıkla, binlerce yönden bana bakmaktaydı; daha önce bakıp da boş sandığım yerlerde yeni yeni biçimler belirmişti; yanmakta olan bir ateşin sarı ışığında parıldayıp duruyorlardı, evet, bir ateş yanıyordu, bunun gerçek olmadığına bir türlü inandıramıyordum kendimi.
gerçek olmadığına! - nefes alırken burnuma kızgın demirlerin buharı geliyordu! boğucu bir koku kaplamıştı zindanı! benim çektiğim işkenceyi izlemekte olan gözlere her an biraz daha derin parıltı siniyordu. kanlı, korkunç resimlerin üzerine gittikçe artan bir kırmızılık yayılıyordu. soluk soluğa kalmıştım! nefes almak için uğraşıyordum! cellatlarımın ne yapmak istedikleri açıktı - ah! insanların en merhametsizleri! ah! iblisler! kızarmaya başlayan demirlerden uzaklaşarak mahzenin ortasına gittim. alevlerin getirmekte olduğu ölümü düşünürken, kuyunun serinliğini hatırlamak ruhuma bir ferahlık verdi. hemen kıyısına koştum. zayıf bakışlarımı içine eğdim. ışıklarla tutuşan tavanın parıltısı kuyunun en kuytu köşelerini bile aydınlatıyordu. gene de, bir an, ruhum gördüğüm şeyin anlamına varmak istemedi. ama o dayatarak - çabalayarak, sonunda zorla kabul ettirdi kendisini - korkuyla büzülen düşüncelerimin arasına bir ateş gibi daldı. ah! anlatacak gücüm olsa! - ah! korku! - ah! bütün korkulara katlanılır, buna katlanılmaz! bir çığlık atarak kuyunun kıyısından çekildim, ellerimi yüzüme kapattım - acı acı ağlıyordum.
sıcak hızla artıyordu, gözlerimi kaldırıp çevreme bir baktım, sıtma nöbetine tutulmuş gibi titredim. mahzende ikinci bir değişiklik olmuştu - bu sefer değişiklik duvarların biçimdeydi. gene, bir zaman, ne olduğunu anlamak için boşuna kafa yordum. ama uzun sürmedi bu, anladım. iki kere ellerinden kurtulmuş olmam, engizisyonun intikamına hız vermişti, artık oyun edemeyecektim ölüme. mahzenin dörtgen biçimde olduğunu söylemiştim. şimdi ise karşılıklı iki köşenin açıları daralmıştı - öbür iki köşe de onların daralması yüzünden genişlemişti. duvarlar hızla birbirine yaklaşıyor, hafif bir gürültü ya da inilti gibi bir sesle üstüme doğru geliyordu. bir anda mahzen baklava biçimini alıverdi. ama değişme bu kadarla kalmadı - kalmasını da istemiyordum hani, hiçbir umudum yoktu. sonsuz bir dinlenişi getirecek olan bir hırka gibi, o kırmızı duvarları göğsümün üstünde kavuşturabilirdim. 'ölüm,' diyordum, 'kuyudakinden başka hangi ölüm olursa olsun, seve seve katlanırdım!' budala! bu yanan duvarların beni kuyuya doğru götürmekte olduğunu nasıl anlayamamıştım? demirlerin sıcaklığına dayanabilir miydim? ya da dayansam bile, onların itişine karşı koyabilir miydim? baklava biçimi duvarlar daraldıkça daralıyordu, bu iş o kadar hızlı oluyordu ki durup şöyle bir çevreme bakacak zaman bile bulamıyordum. ağzı açık kuyu daralan mahzenin tam ortasında kalmıştı, en geniş yer onun bulunduğu yerdi. büzülüp geriledim - ama kapanan duvarlar beni ileri doğru itti. yanmış, kavrulmuş vücuduma, zindanın taşlarında ancak birkaç santimlik yer kalmıştı. artık karşı koymuyordum; ruhumun acısı, umutsuzluğumu anlatan yüksek, uzun, son bir çığlıkla içimden taştı. kuyunun kıyısında sendelediğimi hissettim - gözlerimi yumdum-.
birbirine karışan insan sesleri! birçok trampetin çalışına benzeyen bir gürültü! gök gürlemesini andıran keskin bir demir gıcırtısı! yanan duvarlar birden geri çekildi! baygın bir halde kuyunun içine düşeceğim sırada uzanan bir kol kolumu yakaladı. general lasalle'nin koluydu bu. fransız ordusu toledo'ya girmişti. engizisyon, düşmanlarının elindeydi."
(10.11.2009 06:37)
this is not an invitation to rape me
bir arkadaşıma siteyi gösterirken sorularını görüp yanıtladım ve malesef hiç yanılmadım.
http://www.thisisnotaninvitationtorapeme.co.uk/do-you-know/
keşke yanılsaydım, gördüğünüz gibi türkiye veya iskoçya değişmiyor, olan hep aynı... neyse artık tecavüzün en yakınlardan geldiğini söylediğimde kimse atıyorsun demez, birinin kişisel alanınıza girmesine izin verdiğiniz oranda tecavüze uğrama riskiniz artıyor. tehlike sokakta eli sikinde gezen sapık değil, tehlike çok daha yakınınızda...
**
do you know?
in what proportion of rapes is the assailant a stranger?
correct! the answer is 8%
what percentage of rapes are carried out by partners or former partners?
correct! the answer is 54%
in which year did scots law criminalize rape within marriage? (bunu sallamıştım, daha doğrusu ummuştum, bu da tuttu.)
correct! the answer is 1989
in a 2005 poll for amnesty what percentage of people said that a woman was partially or totally responsible for being raped if she was drunk?
correct! the answer is 28%
in a survey carried out in february 2008 for the scottish government, what percentage of people in scotland said a woman may be to blame for being raped if she was wearing revealing clothing?
correct! the answer is 27%
in a 2005 survey for amnesty, what percentage of people said a woman was partly to blame for being raped if she had previously flirted with a man?
correct! the answer is 34%
**
(18.04.2011 13:24)
+bu kampanyanın sadece kadınlar için olduğunu düşünenlere tokat gibi cevap:
"i wish that i had known this all before. he told me that it wasn't rape because i was obviously aroused. they said i deserved it because i'd led him on. i blamed myself so much and for so long i let it happen again and again.
alexander, male"
http://www.thisisnotaninvitationtorapeme.co.uk/do-you-know/
keşke yanılsaydım, gördüğünüz gibi türkiye veya iskoçya değişmiyor, olan hep aynı... neyse artık tecavüzün en yakınlardan geldiğini söylediğimde kimse atıyorsun demez, birinin kişisel alanınıza girmesine izin verdiğiniz oranda tecavüze uğrama riskiniz artıyor. tehlike sokakta eli sikinde gezen sapık değil, tehlike çok daha yakınınızda...
**
do you know?
in what proportion of rapes is the assailant a stranger?
correct! the answer is 8%
what percentage of rapes are carried out by partners or former partners?
correct! the answer is 54%
in which year did scots law criminalize rape within marriage? (bunu sallamıştım, daha doğrusu ummuştum, bu da tuttu.)
correct! the answer is 1989
in a 2005 poll for amnesty what percentage of people said that a woman was partially or totally responsible for being raped if she was drunk?
correct! the answer is 28%
in a survey carried out in february 2008 for the scottish government, what percentage of people in scotland said a woman may be to blame for being raped if she was wearing revealing clothing?
correct! the answer is 27%
in a 2005 survey for amnesty, what percentage of people said a woman was partly to blame for being raped if she had previously flirted with a man?
correct! the answer is 34%
**
(18.04.2011 13:24)
+bu kampanyanın sadece kadınlar için olduğunu düşünenlere tokat gibi cevap:
"i wish that i had known this all before. he told me that it wasn't rape because i was obviously aroused. they said i deserved it because i'd led him on. i blamed myself so much and for so long i let it happen again and again.
alexander, male"
(18.04.2011 13:34)
öyle bir geçer zaman ki
faşistlerden hiç dayak yememişlerin sağ sol yanlılığı hakkında atıp tuttukları dizi. hatunun tek mermi ile faşistlerin işlerini onlara zarar vermeden bitirmesi de hoş olmuş.
(02.11.2010 22:23)
aras bulut iynemli'yi yakında oscar ödül töreninde de göreceğiz bu gidişle. o nasıl oyunculuktur, o nasıl delirmedir. bravo!
(14.12.2010 23:48)
bu dizi bu bölümde saçmaladıysa soner karakterinin dünyanın en gerizekalıca evlenme teklifini yapması ile saçmalamıştır...
ne o? aile içi kırılıp yen içinde kalan bir travma gözleriniz önüne serildiğinde hepiniz namus bekçisi, dünyanın en erdemli insanı, asla bunları yapmayacak, çevresinde olursa da tepkisiz kalmayacak insanlar kesildiniz? linç bile geldi aklınıza? neden? çünkü bir dizi karakteri, ki yaşamın içinden bir karakter, dizide boşandığı eşinin tecavüzüne uğradı, yok efendim bu ne çirkinlikmiş bık bık
bu çirkinlik değil a kör gözlüm, bu yaşamın ta kendisi, çevrende olduğunda travma yaşamış kadını susturmaya, olayı böyle örtmeye kalkacak bir cibiliyete sahip aslan kesilenlerin çoğu. kimi kandırıyorsunuz? ülkede istatistiğe geçebilmiş vakalar bile insanın tüylerini diken diken ederken kendinizi daha ne kadar kandıracaksınız? bu dizi bu anlamda çok da iyi bir şey yapmış, kadının maruz kaldığı aile içi şiddetin boşanma ile bile bertaraf edilemeyeceğini görmüş oldunuz. erkeğin başka bir kadınla evli olması bile erkeğin bu saplantılı ve hastalıklı düşüncelerini sakin sulara çekemiyor. bakın daha taze yazmıştım, iskoçya'daki oranlara bakın, bu istatistiklerle türkiye'yi yerin dibine batırmış olmuyorsunuz, aksine iskoçya'da tecavüze uğrayan insanın dile getirme olasılığı daha yüksek olduğu için aslında sadece buzdağının görünen kısmına bile sırtınızı dönüp size dokunmayan yılanlar istediği kadar yaşasıncılık oynuyorsunuz, bırakın cezasını vermeyi, ki kimse de talep etmiyordur bunu, bir insana en büyük ceza olan sosyal hayatta itibarsızlaştırılma ve yalnızlığa mahkum edilmeyi bile bir tecavüzcüye çok görüyorsunuz, neden? yılan size dokunmadı...
ne diyordum? istatistik, buyrun okuyun, tecavüz en çok kimlerden geliyormuş, nasıl tepkiler veriliyormuş:
(this is not an invitation to rape me yazısı)
türkiye'deki görünen istatistiğe bakın, tecavüzler mağdurun suskun kalması veya susturulması ile hasır altı edilmesine rağmen ölüm malesef o kadar kolay gizlenemiyor ve türkiye'de erkeklerin sevgisi her gün üç kadını öldürüyor.
sizin bu diziye canınız sıkıldı, benim de size canım sıkıldı. orada hayatın içinden bir dram gösterilirken osman koş ananı... diyecek kadar ucuz ve sefilsiniz. sizin diziden mideniz bulandı, benim de cerahatli tepkilerinizden...
buyrun buradan yakın.
(20.04.2011 00:08)
ayça bingöl ne kadar tebrik edilse azdır. özellikle son sahnelerdeki bakışları, yansıttığı o delirmişlik hali mükkkemmmel ötesiydi. ne kadar oscar varsa toplayıp verin ablama. da o bıçağın gidişi cemile'yi gösteriyor(bir takım parabolik ve hiperbolik hesaplar ve türev falan). demedi demeyin. o ruh hali içinde bile ali'yi bıçaklamayacak.
(27.04.2011 16:31 ~ 16:36)
sonuna yetiştim de genel bölüm hakkında değil gördüğüm hakkında yorum yapayım:
aylin'in rengi uçmuş benzi atmış makyajı ne kaddddaarrrr yapaydı öyle... dudaklara o renk ruj sürünce daha doğal olmuyor, daha kaliteli bir makyaj beklerdim. ya bir de rujjj varrr diye bağırıyordu, rujla beraber diğer tonlar da sırıtıyordu, ruj önemli. zaten intihar sahnesi havada kalmış, daha dramatize verilebilirdi, bir de o kapağın düşmesini, düşerken dönmesini saatlerce gösterdiler. sizin bu yaptığınızı haneke yapmıyor be! daha doğrusu yapıyor, ama size gelmez, becerememişsiniz, aylin'de de performans düşmesi gördüm, nişan sırasında hissettikleri olsun sonrası olsun iyi yansıtamadı, farah'tan çok daha iyi bir performans beklerdim. soner de bu sefer acısını yansıtamadı, bilinçli yapılıyorsa çok kötü, hani aşkımı kalbime gömdüm taş olsun türevi bakışlardan uzaktı eğer ifade edilmek istenen buysa...
soner soner diyorum da, ağlarken de performansı iyi değildi, o kadar derin bir aşk, ilkinde az endişeli ve soğukkanlı, hani üzüntüsünü biriktirme yok, edelim yapalım adamı, sonra agucuk gugucuk ağlayan soner tiplemesinden uzak bir ağlama bu, ühü ühü ühü diyen bir adam, karikatür ettiniz soner'i, endişesini de yansıtamadı yeterince, ne olmuş bu bölümde bu dizi oyuncularına yahu? neler oluyore? aylin'in nişanda masada içerken ki iki kadeh bişi içip sarhoş olması, sonra sarhoş sesi gidip günlük hayat sesi ile *çok özür dilerim murat* demesi, o ani değişim sarhoşluğunu yapaylaştırmış, sonrasında da aynı sesi toplayamadı zaten...
o değil de, kaynananın tecavüzden olma bir bebeği coşkun oğluna yetiştirmesi de nedir... burası gerçekten ama gerçektennnn hiççç olmamışşşş... türk kadını bu değil! o dönem bile bu değil! yalnız o dönem kürtaj yasal değilse neden cemile illegal de olsa yapcem derken ali aldırmasın dedi ki? yani illegalse zaten aldıramaz... kürtajın kısa tarihine bakmam lazım... da senaristlerin öncesinden bakması iyi olurmuş sanki? sankiiiğğ? sankiiiiğğğ?(kara sevda melodisi gelecek buraya)
(04.05.2011 01:21)
ahmet'le berrin'in acı çekme sahnelerinde o iğrenç müziği çalmasınlar lütfen. hayır zaten izlemediğim bölümlerle olaylar nasıl bu hale geldi bilmiyorum, zehra'nın ahmet'in kızı olduğunu düşünüyorum. cemile akarsu ne zaman cemile karcı oldu anlamıyorum falan. duygulardan yakalatamıyorsa dizi ki oyuncular yakalatıyor, arkaya korkunç müzik eklemelerine gerek yok. biraz kassalar requiem for a dream'in müziğini çalacaklar. haberlerdeki ucuzluğa dönecek iş.
(25.10.2011 21:08)
EK: Süley-Man: dizideki süper kahraman. o isim öylesine mi verildi sandınız?
her eve lazım.
(12.10.2011 17:32)
bunları yazmışım dizi hakkında, son gelişmelerle iyice sapıtan dizi bakalım ne kadar batacak. sen milyon dolarlık şirkete sahip ol, bir düdük kardeşinin elinde oyuncak et kendini. bir aylin soner aşkı vardı, o da yok. saçma sapan bir hale döndü dizi. sonra belki bir şeyler karalarım yine. şimdilik bu kadar, yeni yıla girerken bu yılla bitirilmesi gereken hesaplarım var.
(02.11.2010 22:23)
aras bulut iynemli'yi yakında oscar ödül töreninde de göreceğiz bu gidişle. o nasıl oyunculuktur, o nasıl delirmedir. bravo!
(14.12.2010 23:48)
bu dizi bu bölümde saçmaladıysa soner karakterinin dünyanın en gerizekalıca evlenme teklifini yapması ile saçmalamıştır...
ne o? aile içi kırılıp yen içinde kalan bir travma gözleriniz önüne serildiğinde hepiniz namus bekçisi, dünyanın en erdemli insanı, asla bunları yapmayacak, çevresinde olursa da tepkisiz kalmayacak insanlar kesildiniz? linç bile geldi aklınıza? neden? çünkü bir dizi karakteri, ki yaşamın içinden bir karakter, dizide boşandığı eşinin tecavüzüne uğradı, yok efendim bu ne çirkinlikmiş bık bık
bu çirkinlik değil a kör gözlüm, bu yaşamın ta kendisi, çevrende olduğunda travma yaşamış kadını susturmaya, olayı böyle örtmeye kalkacak bir cibiliyete sahip aslan kesilenlerin çoğu. kimi kandırıyorsunuz? ülkede istatistiğe geçebilmiş vakalar bile insanın tüylerini diken diken ederken kendinizi daha ne kadar kandıracaksınız? bu dizi bu anlamda çok da iyi bir şey yapmış, kadının maruz kaldığı aile içi şiddetin boşanma ile bile bertaraf edilemeyeceğini görmüş oldunuz. erkeğin başka bir kadınla evli olması bile erkeğin bu saplantılı ve hastalıklı düşüncelerini sakin sulara çekemiyor. bakın daha taze yazmıştım, iskoçya'daki oranlara bakın, bu istatistiklerle türkiye'yi yerin dibine batırmış olmuyorsunuz, aksine iskoçya'da tecavüze uğrayan insanın dile getirme olasılığı daha yüksek olduğu için aslında sadece buzdağının görünen kısmına bile sırtınızı dönüp size dokunmayan yılanlar istediği kadar yaşasıncılık oynuyorsunuz, bırakın cezasını vermeyi, ki kimse de talep etmiyordur bunu, bir insana en büyük ceza olan sosyal hayatta itibarsızlaştırılma ve yalnızlığa mahkum edilmeyi bile bir tecavüzcüye çok görüyorsunuz, neden? yılan size dokunmadı...
ne diyordum? istatistik, buyrun okuyun, tecavüz en çok kimlerden geliyormuş, nasıl tepkiler veriliyormuş:
(this is not an invitation to rape me yazısı)
türkiye'deki görünen istatistiğe bakın, tecavüzler mağdurun suskun kalması veya susturulması ile hasır altı edilmesine rağmen ölüm malesef o kadar kolay gizlenemiyor ve türkiye'de erkeklerin sevgisi her gün üç kadını öldürüyor.
sizin bu diziye canınız sıkıldı, benim de size canım sıkıldı. orada hayatın içinden bir dram gösterilirken osman koş ananı... diyecek kadar ucuz ve sefilsiniz. sizin diziden mideniz bulandı, benim de cerahatli tepkilerinizden...
buyrun buradan yakın.
(20.04.2011 00:08)
ayça bingöl ne kadar tebrik edilse azdır. özellikle son sahnelerdeki bakışları, yansıttığı o delirmişlik hali mükkkemmmel ötesiydi. ne kadar oscar varsa toplayıp verin ablama. da o bıçağın gidişi cemile'yi gösteriyor(bir takım parabolik ve hiperbolik hesaplar ve türev falan). demedi demeyin. o ruh hali içinde bile ali'yi bıçaklamayacak.
(27.04.2011 16:31 ~ 16:36)
sonuna yetiştim de genel bölüm hakkında değil gördüğüm hakkında yorum yapayım:
aylin'in rengi uçmuş benzi atmış makyajı ne kaddddaarrrr yapaydı öyle... dudaklara o renk ruj sürünce daha doğal olmuyor, daha kaliteli bir makyaj beklerdim. ya bir de rujjj varrr diye bağırıyordu, rujla beraber diğer tonlar da sırıtıyordu, ruj önemli. zaten intihar sahnesi havada kalmış, daha dramatize verilebilirdi, bir de o kapağın düşmesini, düşerken dönmesini saatlerce gösterdiler. sizin bu yaptığınızı haneke yapmıyor be! daha doğrusu yapıyor, ama size gelmez, becerememişsiniz, aylin'de de performans düşmesi gördüm, nişan sırasında hissettikleri olsun sonrası olsun iyi yansıtamadı, farah'tan çok daha iyi bir performans beklerdim. soner de bu sefer acısını yansıtamadı, bilinçli yapılıyorsa çok kötü, hani aşkımı kalbime gömdüm taş olsun türevi bakışlardan uzaktı eğer ifade edilmek istenen buysa...
soner soner diyorum da, ağlarken de performansı iyi değildi, o kadar derin bir aşk, ilkinde az endişeli ve soğukkanlı, hani üzüntüsünü biriktirme yok, edelim yapalım adamı, sonra agucuk gugucuk ağlayan soner tiplemesinden uzak bir ağlama bu, ühü ühü ühü diyen bir adam, karikatür ettiniz soner'i, endişesini de yansıtamadı yeterince, ne olmuş bu bölümde bu dizi oyuncularına yahu? neler oluyore? aylin'in nişanda masada içerken ki iki kadeh bişi içip sarhoş olması, sonra sarhoş sesi gidip günlük hayat sesi ile *çok özür dilerim murat* demesi, o ani değişim sarhoşluğunu yapaylaştırmış, sonrasında da aynı sesi toplayamadı zaten...
o değil de, kaynananın tecavüzden olma bir bebeği coşkun oğluna yetiştirmesi de nedir... burası gerçekten ama gerçektennnn hiççç olmamışşşş... türk kadını bu değil! o dönem bile bu değil! yalnız o dönem kürtaj yasal değilse neden cemile illegal de olsa yapcem derken ali aldırmasın dedi ki? yani illegalse zaten aldıramaz... kürtajın kısa tarihine bakmam lazım... da senaristlerin öncesinden bakması iyi olurmuş sanki? sankiiiğğ? sankiiiiğğğ?(kara sevda melodisi gelecek buraya)
(04.05.2011 01:21)
ahmet'le berrin'in acı çekme sahnelerinde o iğrenç müziği çalmasınlar lütfen. hayır zaten izlemediğim bölümlerle olaylar nasıl bu hale geldi bilmiyorum, zehra'nın ahmet'in kızı olduğunu düşünüyorum. cemile akarsu ne zaman cemile karcı oldu anlamıyorum falan. duygulardan yakalatamıyorsa dizi ki oyuncular yakalatıyor, arkaya korkunç müzik eklemelerine gerek yok. biraz kassalar requiem for a dream'in müziğini çalacaklar. haberlerdeki ucuzluğa dönecek iş.
(25.10.2011 21:08)
EK: Süley-Man: dizideki süper kahraman. o isim öylesine mi verildi sandınız?
her eve lazım.
(12.10.2011 17:32)
bunları yazmışım dizi hakkında, son gelişmelerle iyice sapıtan dizi bakalım ne kadar batacak. sen milyon dolarlık şirkete sahip ol, bir düdük kardeşinin elinde oyuncak et kendini. bir aylin soner aşkı vardı, o da yok. saçma sapan bir hale döndü dizi. sonra belki bir şeyler karalarım yine. şimdilik bu kadar, yeni yıla girerken bu yılla bitirilmesi gereken hesaplarım var.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)